رشد اقتصادی چیست و چرا لازم است؟

فاکتورهای اصلی تعیین کننده رشد اقتصادی در یک کشور

برای رشد اقتصادی و یا افزایش تولید کالاها و خدمات در یک کشور، فاکتورهای مختلفی وجود دارند که باید در کنار یکدیگر قرار گرفته تا این رشد را برای اقتصاد یک کشور ایجاد کنند.

مهمترین عواملی که در ایجاد کردن رشد اقتصادی تاثیر گذاری هستند شامل این موارد است:

• میزان سرمایه گذاری داخلی
• میزان سرمایه گذاری خارجی
• نرخ تورم مصرف کننده یا CPI
• نرخ تورم تولید کننده یا PPI
• میزان درآمد مردم جامعه به طور میانگین
• هزینه‌های تولید
• شاخص سهولت کسب و کار در یک کشور یا Ease of Doing Business Index
• شاخص فساد یا Corruption Index
• شاخص توسعه اجتماعی یا Social Progress Index
• جمعیت فعال و میزان منابع انسانی
• کیفیت منابع انسانی از بعد آموزش و تخصص
• میزان تسلط منابع انسانی به زبان انگلیسی
• ارتباط با دیگر کشور‌های جهان
• وجود اقتصاد رقابتی و یا انحصاری
• درجه شفافیت اقتصادی
• مهاجرت داخلی
• مهاجرت خارجی
• وسعت یک کشور
• میزان سرمایه گذاری در علم و دانش برای رشد و شکوفایی
• میزان ارزش پول رسمی کشور و میزان آن در مقایسه با دیگر ارزهای خارجی
• درصد واردات مواد اولیه
• حجم تجارت خارجی
• میزان بهره وری و کارایی اقتصادی
• میزان تولید انرژی و منابع انرژی در یک کشور
• کیفیت حوزه آموزش و بهداشت در یک کشور
• درصد رشد جمعیت
• میزان آلودگی هوا
• ترافیک
• محیط زیست
• ضریب جینی و نابرابری اقتصادی
• بین‌المللی بودن یک اقتصاد
• وضعیت زیرساخت‌ها و حمل و نقل کشور
• درجه پیشرفتگی و تخصصی بودن اقتصاد
• شاخص جهانی پاسپورت یا Global Passport Index
• و …

همانطور که مشاهده می‌کنید، رشد اقتصادی یک موضوع چندجانبه است که تمامی حوزه‌های مختلف را درگیر خود می‌کند و حوزه‌های مختلف و درجه کیفیت آنها در رشد و یا عدم رشد اقتصادی یک کشور بسیار موثر است.

یک سوال اساسی در این حوزه این است که چرا اقتصاد ایران در طی یک دهه گذشته رشد اقتصادی نداشته است؟

در بخش بعدی این مقاله، قصد داریم به این سوال بسیار مهم و ضروری پاسخ دهیم.

دلایل عدم رشد اقتصادی ایران در طی یک دهه گذشته

یک دهه گذشته برای اقتصاد ایران دورانی بسیار سخت بوده است، به طوری که میزان رفاه اجتماعی در کشور به شدت کاهش پیدا کرده است و حجم اقتصادی کشور هم تقریبا یک سوم شده است.

در طی یک دهه گذشته، تولید ناخالص داخلی ملی یا GDP از ۶۰۰ میلیارد دلار به عدد عجیب ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است و این موضوع منجر به کاهش درآمد سرانه شده است.

مهمترین دلایل عدم رشد اقتصادی ایران در طی یک دهه گذشته این موارد است:

• تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا
• کسری بودجه شدید دولت و چاپ پول بدون پشتوانه تولید یا عرضه کالا برای جبران هزینه‌های دولت
• نرخ تورم بالای ۴۰٪ به صورت مستمر در طی چندین سال گذشته
• افزایش شدید هزینه‌های تولید
• افزایش چندین برابری قیمت دلار
• افزایش چندین برابری قیمت دارایی‌ها مانند املاک، طلا و …
• کاهش فروش نفت خام توسط دولت
• کاهش درآمدهای دلاری دولت از دیگر منابع شامل پتروشیمی و محصولات کشاورزی
• تنش‌های ژئوپولتیک با دیگر کشورهای جهان
• عدم جذب سرمایه گذاری خارجی
• فرار سرمایه داخلی
• هجوم سرمایه‌ها به خرید دارایی‌ها به جای سرمایه گذاری برای تولید کردن انواع کالاها و خدمات
• پاندمی کرونا
• انحصاری بودن اقتصاد ایران
• مجوز محور بودن اقتصاد ایران
• عدم شفافیت اقتصادی
• تغییرات بسیار زیاد در قوانین
• ورود دولت به بازارهای مالی و دارایی مختلف
• بحران گاز
• بحران آب
• بحران برق
• عدم رشد متوازن اقتصادی
• گرمایش جهانی و خشکسالی طولانی مدت
• کاهش کیفیت آموزش در کشور
• کمبود شدید نیروی کار متخصص
• مهاجرت منابع انسانی
• و …

مجموعه این عوامل منجر شده است تا رشد اقتصادی کشور در طی یک دهه گذشته نه تنها رشدی نداشته باشد بلکه به دلیل چندین برابر شدن قیمت دلار و کاهش ارزش ریال، شاهد یک سوم شدن اقتصاد ایران باشیم.

چالش‌های پیش روی ایران برای رشد اقتصادی

در ادامه قصد داریم نگاهی به آینده داشته باشیم و با چالش‌های جدی و اساسی کشور برای رشد اقتصادی آشنا شویم.

چالش‌های اصلی ایران برای رشد اقتصادی شامل این موارد است:

• تحریم‌های گسترده اقتصادی ایالات متحده آمریکا علیه اقتصاد ایران
• خام فروشی و عدم توجه به تخصصی شدن اقتصاد
• کاهش درآمدهای دلاری کشور
• افزایش استهلاک تجهیزات و ماشین آلات در کشور
• برکرواسی طولانی و پیچیده
• اقتصاد دولتی
• اقتصاد انحصاری
• اقتصاد مبتنی بر مجوز از سوی دولت و وضعیت نامناسب شاخص سهولت کسب و کار در ایران
• افزایش حاشیه نشینی
• کاهش درآمد سرانه در کشور
• افزایش فقر و نرخ تورم بالا به صورت مستمر
• کسری بودجه شدید دولت
• عدم رابطه مناسب و تخصصی با کشورهای مختلف در جهان
• کاهش کیفیت منابع انسانی و کمبود شدید نیروی متخصص و مسلط به زبان انگلیسی در ایران
• عدم ارتباط پایدار اقتصاد ایران با اقتصاد بزرگ و شکوفایی جهانی
• افزایش شدید قیمت دلار

چالش‌های اشاره شده، بعضی از مهمترین ریسک‌های موجود در کشور هستند که مانع رشد اقتصادی ایران در کوتاه مدت و بلند مدت شده و تنها با یک برنامه‌ریزی تخصصی و علمی بر مبنای شناخت عمیق و تخصصی این چالش‌ها است که می‌توان انتظار رشد اقتصادی پایدار را در کشور داشت.‌

آشنایی با مزایای جذاب رشد اقتصادی

رشد اقتصادی اما مزایای بسیار جذابی دارد که اهمیت آن را دو چندان کرده است و تمامی کشورهای جهان، به دنبال افزایش حجم اقتصادی خود و رشد اقتصادی بالا و پایدار هستند.

مزایای جذاب افزایش تولید کالاها و خدمات و یا رشد اقتصادی بالا و پایدار برای یک کشور بدین قرار است:

• افزایش درآمد سرانه مردم جامعه
• افزایش رفاه اجتماعی
• کاهش نرخ بیکاری
• کاهش نرخ تورم
• ارزشمند‌تر شدن ارز کشور در مقابل دیگر ارزهای خارجی
• افزایش صادرات و بهبود تراز تجاری
• سرمایه گذاری بیشتر در زیرساخت‌های کشور
• ایجاد شدن زیرساخت‌های جدید مانند جاده‌ها، بزرگراه‌ها، حمل و نقل عمومی، فرودگاه‌ها و …
• افزایش توریسم و گردشگری
• وزنه و اهمیت بیشتر کشور در سطح جهانی
• و …

این مزایای جذاب است که رشد اقتصادی را به یک موضوع بسیار با اهمیت در جهان تبدیل کرده است و اقتصاد را به اولویت اول برای تمامی کشورهای جهان تبدیل کرده است.