توکن غیر قابل تعویض (NFT) چییست؟
توکن غیر قابل تعویض (NFT) یا non-fungible tokens دارایی‌های رمزنگاری به روی بلاک چین هستند که حاوی کد‌های شناسایی منحصر به فرد هستند، که آن‌ها را نسبت به یکدیگر تمایز می‌بخشد. بر خلاف ارزهای دیجیتال، این توکن‌ها نمی‌توانند در نرخ‌های تبادل مشخص، مورد معامله قرار بگیرند. از طرفی دیگر، توکن‌های قابل تعویض یا همان رمزارزها به دلیل این که شبیه به یکدیگر هستند می‌توانند برای انجام مبادلات تجاری مورد استفاده قرار گیرند.
مفهوم توکن غیر قابل تعویض (NFT)
توکن‌های غیر قابل تعویض از استاندارد ERC-721 تکامل پیدا کرده اند. ERC-721 توسط همان تیم توسعه‌دهندگانی که قراردادهای هوشمند ERC-20 را پایه‌گذاری کردند، توسعه داده شد. استاندارد ERC-721 جزئیات مالکیت، امنیت و ابر داده مورد نیاز برای تبادل و توزیع توکن‌های بازی را تعریف می‌کند. استاندارد ERC-1155 این مفهوم را با کاهش هزینه‌های انجام تراکنش‌ها و ثبت اطلاعات برای NFTها گسترش می‌دهد. این استاندارد می‌تواند چندین نوع توکن غیر قابل تعویض را در یک قرارداد هوشمند بگنجاند.
توکن‌های غیر قابل تعویض این قابلیت را دارند که در شرایط گوناگونی مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان مثال، این توکن‌ها ابزار مناسبی برای نشان دادن ارزش دارایی‌های فیزیکی مانند ملک یا آثار هنری هستند.
به دلیل این که NFTها بر اساس فناوری بلاک چین عمل می‌کنند، نیاز به وجود واسطه‌ها را از بین می‌برند و ارتباط هنرمندان و مخاطبان را به طور مستقیم برقرار می‌کنند. NFTها می‌توانند نیاز به واسطه را از بین ببرند، انجام تراکنش‌ها را تسهیل کنند و بازار جدیدی را به وجود آورند.
در حال حاضر بخش عمده‌ای از بازار NFTها حول کلکسیون‌هایی همانند آثار هنری دیجیتال، کارت‌های ورزشی و دیگر اقلام کمیاب متمرکز شده است. احتمالا یکی از پرمخاطب‌ترین وادی‌ها NBA Top Shot است که در آن لحظات به یاد ماندنی بازی‌های بسکتبال به صورت توکن‌های غیر قابل تعویض درمی‌آیند. برخی از این کارت‌ها با قیمت چندین میلیون دلار به فروش رسیده اند. اخیرا، جک دورسی (Jack Dorsey) توکن اولین توییت در فضای توییتر را به اشتراک گذاشته است. توکن غیر قابل تعویض اولین توییت با قیمتی بیش از ۲.۹ میلیون دلار آمریکا به فروش رسید.
ارزهای دیجیتال همانند ارزهای سنتی قابل تعویض هستند. این بدین معنی است که این ارزها می‌توانند مورد معامله قرار گرفته و به یکدیگر تبدیل شوند. به عنوان مثال، یک بیتکوین همواره ارزشی برابر با یک بیتکوین دیگر دارد. به شکل مشابه، یک اتر (ether) همواره با یک اتر دیگر برابر است. قابلیت تعویض سبب شده است که ارزهای دیجیتال تبدیل به یک فضای امن برای انجام معاملات دیجیتال شوند.
توکن غیر قابل تعویض (NFT) سبب شده است که هر توکن منحصر به فرد باشد. بنابراین، این تقریبا غیر ممکن است که ارزش یک NFT با NFT دیگر برابر باشد. NFTها در واقع نماینده دیجیتال دارایی‌های واقعی هستند، و هرکدام دارای خصوصیات منحصر به فردی هستند که آن‌ها را از دیگر توکن‌های غیر قابل تعویض متمایز می‌کند. این توکن‌ها همچنین قابلیت توسعه دارند. این بدین معنی است که دو NFT می‌توانند با یکدیگر ترکیب شده و یک NFT منحصر به فرد دیگر را تشکیل دهند.
مثال‌هایی از توکن غیر قابل تعویض (NFT)
یکی از موارد استفاده توکن‌های NFT که افراد بیشتری آن را دیده اند در بازی کریپتو کیتی (cryptokitties) است. این بازی در سال ۲۰۱۷ تاسیس شد، و نشان‌دهنده گربه‌هایی با ویژگی‌های خاص به روی بلاک چین اتریوم است. هر گربه منحصر به فرد است و قیمت خود را دارد. این توکن‌ها با یکدیگر ترکیب می‌شوند و توکن‌های جدید با ویژگی‌های جدید نسبت به والدین خود ایجاد می‌کنند.
کریپتو کیتی پس از چند هفته توانست هوادارانی را به سمت خود جلب کند که بیش از ۲۰ میلیون دلار خرج نگه‌داری از گربه‌های خود می‌کردند. برخی از علاقمندان به تنهایی بیش از ۱۰۰،۰۰۰ دلار در این بازی خرج می‌کردند. بعدتر، بازی Bored Ape Yacht Club به دلیل قیمت‌های بالایی که داشت توجه‌ها را به سمت خود جلب کرد.
اگرچه دو بازی کریپتو کیتی و Bored Ape Yacht Club ممکن است بدوی و ساده به نظر برسند، اما کاربردهای تجاری جدی نیز دارند. به عنوان مثال، از NFTها هم در تراکنش‌های شخصی و هم در معاملات املاک مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از ویژگی‌های فعال کردن چند توکن در یک قرارداد این است که می‌توان گونه‌های مختلفی از NFTها را (در زمینه‌های آثار هنری و املاک) در یک تراکنش مالی نهایی گنجاند.
دلیل اهمیت توکن غیر قابل تعویض (NFT)
توکن‌های غیر قابل تعویض شاخه‌ای از مفهوم ساده‌تر ارزهای دیجیتال هستند. سیستم‌های مالی مدرن شامل سازوکار معاملاتی و وام‌دهی پیچیده‌ای برای انواع دارایی‌ها هستند. این دارایی‌ها می‌توانند املاک یا آثار هنری باشند. توکن‌های غیر قابل تعویض توانسته اند دارایی‌های فیزیکی را به دنیای دیجیتال وارد کنند و آن‌ها را در این دنیا ارزش‌گذاری کنند.
ورود دارایی‌های فیزیکی به دنیای دیجیتال و شناسه‌گذاری آن‌ها ایده جدیدی نیست. البته، زمانی که این دو خصوصیت با ویژگی‌های بلاک چین و قراردادهای هوشمند ترکیب شوند، تبدیل به یک نیروی قوی برای ایجاد تغییر می‌شوند.
آشکارترین مزیت توکن غیر قابل تعویض (NFT) بهره‌وری آن در بازار است. تبدیل شدن یک دارایی فیزیکی به یک دارایی دیجیتالی، می‌تواند امور مالی را تسهیل کند و نیاز به واسطه‌ها را از بین ببرد. وجود جلوه دیجیتال از آثار فیزیکی به روی بلاک چین‌ها سبب شده است که نیازی به واسطه نباشد و تولید کننده آثار با مصرف‌کننده آن به طور مستقیم وارد رابطه شوند. توکن‌های غیر قابل تعویض همچنین می‌توانند امور تجاری را ارتقا دهند. به عنوان مثال، یک NFT برای یک بطری نوشیدنی، این امکان را برای بازیگران مختلف در زنجیره تامین فراهم می‌کند که نظارت بهتری بر روند تامین مواد اولیه، تولید و فروش آن داشته باشند. شرکت مشاوره Ernst & Young در حال حاضر از چنین راه حلی برای یکی از کاربران خود استفاده می‌کند.
توکن‌های غیر قابل تعویض همچنین برای مدیریت هویت نیز ابزار مناسبی به شمار می‌آیند. پاسپورت‌های فیزیکی را در نظر بگیرید که باید در هر نقطه خروج و ورود تولید شوند. با تبدیل کردن پاسپورت به توکن غیر قابل تعویض، کنترل روند ورود و خروج افراد به کشورها برای مراجع قضایی ساده‌تر می‌شود. اگر استفاده از NFTها تا این حد گسترش پیدا کند، می‌توان از آن‌ها برای مدیریت هویت نیز استفاده کرد.
توکن‌های غیر قابل تعویض در دنیای واقعی و مجازی
NTFها همچنین می‌توانند با تقسیم‌بندی دارایی‌های فیزیکی مانند مسکن، انجام سرمایه‌گذاری را به روندی دموکراتیک تبدیل کنند. تقسیم یک دارایی دیجیتال در میان چند نفر نسبت به تقسیم یک دارایی فیزیکی ساده‌تر است. البته استفاده از توکن‌های غیر قابل تعویض تنها مختص به مسکن نیست، و می‌توان از آن برای هر دارایی فیزیکی دیگری اعم از آثار هنری و … استفاده کرد. بنابراین، نیازی نیست که یک اثر هنری تنها یک مالک داشته باشد. معادل دیجیتال این اثر هنری می‌تواند چندین مالک داشته باشد، که هر کدام تنها صاحب بخشی از این اثر هستند.
یکی از فرصت‌های جذابی که NFTها ایجاد کرده اند، به وجود آمدن بازارهای جدید و امکان سرمایه‌گذاری به فرم‌های مختلف است. یک مسکن را در نظر بگیرید که به چندین قسمت تقسیم شده باشد، که هر کدام حاوی خصوصیات و ویژگی‌ها خاص خود هستند. یکی از قسمت‌ها ممکن است نزدیک یک ساحل باشد، در صورتی که یک قسمت دیگر می‌تواند یک مجموعه تفریحی باشد، و همینطور یک قسمت دیگر می‌تواند جز بخش مسکونی باشد. بسته به خصوصیات، هر بخش از این ملک منحصر به فرد بوده و معادل با یک توکن غیر قابل تعویض است. معامله املاک روندی پیچیده و وابسته به امور اداری است. اما این روند می‌تواند با استفاده از توکن غیر قابل تعویض (NFT) تسهیل شود.
Decentraland یک پلتفرم واقعیت مجازی (virtual reality) به روی بلاک چین اتریوم است، که این مفهوم را پایه‌گذاری کرده است. هرچه NFTها پیچیده‌تر می‌شوند و به قلب زیرساخت‌های مالی نفوذ می‌کنند، این امکان نیز فراهم می‌شود که تکه‌هایی از زمین‌ها با ارزش‌ها و مکان‌های جغرافیایی گوناگون، وارد دنیای دیجیتال شوند و مورد معامله قرار بگیرند.