ما همواره شاهد این بوده ایم که سرشناسان در زمینه بازارهای مالی، به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنند که پرتفوی خود را متنوع نگاه دارند. یک پرتفوی شخصی باید تنوع داشته باشد تا ریسک این سرمایه‌گذاری کاهش پیدا کند. با این حال، برخی سرمایه‌گذاران ممکن است پرتفوی خود را بیش از حد متنوع سازند، و دچار خطرات تنوع پرتفوی شوند. در این مقاله به شما خواهیم گفت تا چه حد پرتفوی خود را متنوع کنید تا آسیبی از این بابت به شما وارد نشود.
ایجاد تنوع در پرتفوی به چه معناست؟
زمانی که از ایجاد تنوع صحبت می‌کنیم، در رابطه با اقدامی صحبت می‌کنیم که سرمایه‌گذار انجام می‌دهد تا در معرض ریسک کمتری قرار گیرد. او این کار را با سرمایه‌گذاری به روی سهام در بخش‌های مختلف، کارخانه‌های مختلف و حتی کشور‌های مختلف انجام می‌دهد.
اکثر سرمایه‌گذاران به این مسئله باور دارند، با این که ایجاد تنوع در پرتفوی هیچ تضمینی در مقابل ضرر به ما نمی‌دهد، اما استراتژی مناسبی برای حرکت به سمت اهداف مالی بلندمدت است. مطالعات زیادی وجود دارند که از فواید ایجاد تنوع در پرتفوی صحبت می‌کنند. برای انجام این کار باید سعی کنید سرمایه خود را در میان بخش‌ها و کارخانه‌های مختلفی که ارتباط کمی با یکدیگر دارند، پخش کنید، تا نوسانات سرمایه خود را کاهش دهید.
این اتفاق به این دلیل می‌افتد که، صنایع گوناگون در یک زمان شروع به حرکت نمی‌کنند، و دامنه تغییرات آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. اگر تنوع کافی را در پرتفوی خود ایجاد کنید، امکان این که حساب شما دچار یک شکست عظیم شود بسیار کم می‌شود، چون در زمانی که برخی از صنایع تحت فشار قرار می‌گیرند، دیگر صنایع رشد می‌کنند. بنابراین، این کار سبب می‌شود، که پرتفوی شما با ثبات بیشتری پیشروی کند.
با این اوصاف، مهم است که بدانید، هرچقدر هم که پرتفوی خود را تنوع ببخشید، باز هم امکان ضرر وجود دارد و به طور کامل از گزند ضرر در امان نیستید. با این کار، می‌توانید ریسک داشتن یک سهم را از بین ببرید (ریسک سیستماتیک)، اما همچنان ریسک‌های دیگری نیز وجود دارد، که به روی هر سهمی تاثیر دارد. هیچ حدی از تنوع نمی‌تواند سرمایه‌گذاران را از گزند این ریسک در امان نگه دارد.
خطرات تنوع پرتفوی
یکی از راه‌های معمول برای اندازه‌گیری ریسک، نگاه کردن به میزان نوسانات سرمایه در پرتفوی است. هرچه قیمت یک سهام در پرتفوی، در یک بازه زمانی مشخص شدیدتر حرکت کند، این دارایی ریسک بیشتری نیز دارد. انحراف معیار (Standard deviation) یک معیار آماری است که برای اندازه‌گیری شدت نوسانات به کار گرفته می‌شود. بنابراین، در این مقاله، مقدار انحراف معیار معادل با مقدار ریسک است.
با توجه به تئوری مدرن پرتفوی، شما پس از اضافه کردن سهام بیستمین شرکت به پرتفوی خود، به بهینه‌ترین سطح از تنوع می‌رسید. در کتاب «تئوری مدرن پرتفوی و تحلیل سرمایه‌گذاری»، نتیجه‌گیری شده است که انحراف معیار متوسط (ریسک) داشتن یک سهام برابر با ۴۹.۲٪ بود در حالی که افزایش تعداد این سهام در یک پرتفوی که به خوبی متعادل شده است، به ۱۹.۲٪ می‌رسد.
با این حال، آن‌ها همچنین دریافتند که ریسک سرمایه‌گذاری در یک پرتفوی با ۲۰ سهام گوناگون، کمتر از ۲۲٪ است. بنابراین، اضافه کردن سهام از ۲۰ تا ۱۰۰۰، تنها سبب شد که میزان ریسک ۲.۵٪ کاهش پیدا کند. این در حالی است که اضافه کردن ۲۰ سهام اول، سبب شد که ریسک تا ۲۷.۵٪ کاهش پیدا کند.
بسیاری از سرمایه‌گذاران این تصور اشتباه را دارند که هرچه به روی سهام شرکت‌های بیشتری سرمایه‌گذاری کنند، ریسک آن‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند. در حالی که در واقعیت، این چنین نیست. شواهد بر این گواه هستند، که تنها می‌توانید ریسک سرمایه‌گذاری خود را تا یک سطح مشخص کاهش دهید، و امکان گذر از آن امکانپذیر نیست.
تنوع حقیقی
در تحقیقی که در بالا ذکر شد، گفته نشد که خرید هر ۲۰ سهامی می‌تواند منجر به رسیدن به پایینترین سطح از ریسک شود. برای این که بتوانید تنوع حقیقی را در پرتفوی خود ایجاد کنید، باید سهام شرکت‌ها و صنایعی را خریداری کنید که کمترین ارتباط را با یکدیگر دارند. اگر از منظر مالی به آن نگاه کنیم، این بدین معنی است که شما در سهامی را خریداری می‌کنید که در جهت‌های گوناگون حرکت می‌کنند و همچنین محرک‌های آن‌ها نیز عوامل گوناگونی است.
در این مقاله، تنها منظور ایجاد تنوع در پرتفوی سهام شما است. دارایی‌های یک سرمایه‌گذار همچنین باید میان ابزارهای معاملاتی و کلاسهای دارایی گوناگون پخش شود. این بدین معنی است که باید درصدی از سرمایه خود را به اوراق، کالا، مسکن، دارایی‌های ثانویه و … اختصاص دهید.
تاثیر صندوق‌های مشترک به روی تنوع حساب
سرمایه‌گذاری به روی صندوقی که حاوی سهام ۱۰۰ شرکت گوناگون است، الزاما به این معنی نیست که پرتفوی شما در بهینه‌ترین سطح از تنوع قرار دارد. بسیاری از صندوق‌های مشترک، وابسته به یک بخش خاص هستند، بنابراین داشتن یک صندوق مشترک مخابراتی یا بهداشتی، نمی‌تواند تنوع لازمه را از نظر صنعتی ایجاد کند. اما به دلیل ارتباط نزدیکی که میان سهم‌ها وجود دارد، نمی‌توان گفت که پرتفوی شما به بهینه‌ترین سطح از تنوع دست پیدا کرده است. صندوق‌های متعادل (balanced funds)، ریسک کمتری را نسبت به دیگر عنوان صندوق‌های مشترک ارائه می‌دهند، چرا که سهم‌های موجود در آن در میان بازارهای گوناگون پخش شده اند.
بسیاری از دارندگان صندوق‌های مشترک، از تنوع بیش از حد و خطرات تنوع پرتفوی نیز رنج می‌برند. برخی از صندوق‌ها، به خصوص صندوق‌های بزرگتر، به روی سهم‌های زیادی سرمایه‌گذاری می‌کنند. در برخی موارد، این حتی سبب می‌شود که عملکرد این صندوق‌ها از ایندکس‌ها نیز پایینتر بیاید. در این صورت، نیازی نیست که به روی یک صندوق سرمایه‌گذاری کنید و دستمزدی را به مدیر صندوق پرداخت کنید، چرا که با سرمایه‌گذاری به روی دارایی‌های دیگر، می‌توانید سود بیشتری کسب کنید.
کلام پایانی
ایجاد تنوع در حساب معاملاتی مانند یک بستنی است. چیز بسیار خوبی است، اما نباید از خطرات تنوع پرتفوی نیز غافل شد. البته این یک توافق همگانی است که یک پرتفوی خوب با بهینه‌ترین سطح از تنوع، حاوی بیش از ۲۰ سهام گوناگون نیست. داشتن سهم‌های بیشتر، امکان به دست آوردن سود‌های کلان از جهش یک کمپانی را کاهش می‌دهد. دقیقا مانند شرایطی که در صندوق‌های مشترک وجود دارد.
با توجه به گفته‌های وارن بافت (Warren Buffett)، «تنوع بیش از حد تنها زمانی صورت می‌گیرد، که سرمایه‌گذاران ندانند دارند چه کاری انجام می‌دهند». به عبارتی دیگر، اگر تنوع بیش از حد ایجاد کنید، سود شما نیز به همان اندازه کاهش پیدا می‌کند.