سیستم معاملات جایگزین (alternative trading system) یک روش برگزاری معاملات است که، قوانین وضع شده حول آن کمتر از قوانین حول صرافی‌ها است. پلتفرم‌های سیستم معاملات جایگزین، معمولا برای این مورد استفاده قرار می‌گیرند که سفارشات حجیم خرید و فروش را در میان کاربران خود به یکدیگر متصل کنند.
پراستفاده‌ترین نوع سیستم معاملات جایگزین که در آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد، شبکه‌های ارتباط الکترونیک (ECN) است. این شبکه، یک سیستم کامپیوتری است که می‌تواند سفارشات خرید و فروش را در بازار به یکدیگر متصل کند. به شما پیشنهاد می کنیم مقاله «تفاوت‌ها و شباهت‌های بروکر ECN و STP» را بخوانید.
درک سیستم معاملات جایگزین
استفاده از سیستم‌های معاملات جایگزین برای اکثر نقدینگی مورد معامله در کل جهان، رواج دارد. این سیستم به عنوان تسهیلات معاملاتی چندجهته شناخته می‌شود. اکثر سیستم‌های معاملات جایگزین، به عنوان بروکر مشغول به کار هستند، تا این که به عنوان صرافی کار کنند، و تمرکزشان به روی پیدا کردن طرف دوم معامله، برای سفارشات ثبت شده است.
برخلاف بسیاری از صرافی‌های ملی، سیستم معاملات جایگزین، هیچ قانونی برای اداره کاربران خود وضع نمی‌کند، و تنها می‌تواند آن‌ها را از ادامه معاملات منع کند. وجود این سیستم‌ها برای تامین نقدینگی از راه‌های دیگر، اهمیت دارد.
سرمایه‌گذاران موسسه‌ای ممکن است به جای معامله حجم‌های عظیم در صرافی ملی، از سیستم معاملات جایگزین برای انجام معاملات خود استفاده کنند. این کار می‌تواند سبب شود که معاملات از انظار عمومی پنهان بماند، چرا که تراکنش‌های ATS در کتاب سفارشات صرافی ملی نمایان نمی‌شوند. مزیت استفاده از سیستم معاملات جایگزین (ATS) این است که اثر دومینویی که معاملات حجیم به وجود می‌آورند را ایجاد نمی‌کند.
انتقاد علیه سیستم معاملات جایگزین
این قرارگاه‌های معاملاتی باید توسط سازمان SEC مورد تایید قرار گیرند. در سال‌های اخیر، قانون‌گذاران اقدام به اجرای قوانینی در مقابله با تخلفاتی همچون معامله در جریان مخالف معاملات مشتریان و استفاده از اطلاعات محرمانه مشتریان، کرده اند. این تخلفات در سیستم معاملات جایگزین، شایع‌تر از معاملات در صرافی‌های ملی هستند، چرا که قوانین وضع شده در پیرامون معاملات جایگزین، بسیار کمتر است.
دارک پولها
یک صندوق پوشش ریسک، که قصد ساختن یک موقعیت عظیم در یک دارایی خاص را دارد، ممکن است از ATS استفاده کرده تا دیگر سرمایه‌گذاران را از خرید این دارایی منع کند. اگر ATS به این شکل مورد استفاده قرار گیرد، به آن دارک پول (Dark pool) می‌گویند.
دارک پولها مستلزم انجام معامله به روی ATS هستند. اطلاعات این معاملات انجام شده، عمدتا برای عموم قابل دسترسی نیست، به همین دلیل آن را دارک می‌نامند. عمده حجم دارک پول را معاملات بلاک (block trades) تشکیل می‌دهند، که از بازار سهام مرکزی منشعب شده و توسط سرمایه‌گذاران موسسه‌ای انجام می‌شود.
اگرچه انجام این نوع معاملات قانونی است، دارک پولها شفافیت کمی دارند. به همین سبب، دارک پولها و معاملات با فرکانس بالا (high-frequency trading)، معمولا مورد انتقاد و نکوهش افرادی قرار می‌گیرند که در این صنعت فعالیت دارند. برخی معامله‌گران اعتقاد دارند که این المان‌ها سبب سودجویی افراد خاصی در بازار سهام می‌شود.
قوانین حول سیستم معاملات جایگزین
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) قوانینی را حول ATS وضع کرده است. سیستم ATS توسط قوانین فدرال به عنوان یک صرافی شناخته می‌شود اما نیازی ندارد که به عنوان یک صرافی ملی ثبت شود. برای ادامه فعالیت تحت این قانون، یک صرافی ATS باید از قوانین ۳۰۰ تا ۳۰۳ رگولاسیون سیستم معاملات جایگزین پیروی کند.
برای پیروی از قوانین وضع شده حول ATS، یک سیستم ATS باید تحت عنوان یک بروکر یا دلال ثبت شود، و قبل از شروع فعالیت خود یک گزارش عملیاتی را در اختیار کمیسیون ATS (Commission on Form ATS) قرار دهد. برای تهیه گزارش با استفاده از Form ATS باید از قانون 301(b)(2) پیروی شود. یکی از مواردی که در این قانون الزامی اعلام شده است، ارائه گزارشات دقیق برای ثبت است.
اخیرا، اقدام‌هایی انجام شده اند تا ATS را شفاف‌تر سازند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۸ سازمان SEC قوانین را به طرزی وضع کرده است که شفافیت معاملات افزایش پیدا کند. این کار مستلزم ارائه دقیق اطلاعاتی است که طی آن کاربران از تداخل منافع (conflict of interest) و خطرات افشای اطلاعات شخصی‌شان آگاه شوند. ATSها همچنین ملزم هستند که اقدام‌های حفاظتی به منظور حفاظت از اطلاعات شخصی معامله‌گران، انجام دهند.
سازمان SEC به طور رسمی یک سیستم معاملات جایگزین را به عنوان یک سازمان، انجمن، فرد، گروهی از افراد یا سیستمی تعریف می‌کند که امکان فعالیت افراد را در بازارهای گوناگون فراهم می‌کند. این سیستم همچنین تنها می‌تواند قوانین فعالیت کاربران در فضای ایجاد شده را معین کند، و تنها می‌تواند به منظور ایجاد نظم، کاربر خاصی را از ادامه فعالیت در این سیستم محروم سازد.