قرارداد CFD چیست؟
یک قرارداد CFD، قرار داد مابه التفاوت (Contract for difference)، قراردادی است که در میان یک خریدار و یک فروشنده منعقد می‌شود که در آن خریدار باید مابه التفاوت قیمت کنونی دارایی مبادله‌شده و قیمت آن در زمان سررسید قرارداد را به فروشنده پرداخت کند. قرارداد مابه التفاوت این امکان را برای معامله‌گران فراهم می‌کند که بدون خرید یک دارایی بتوانند از تغییرات قیمت آن در بازار سود کسب کنند. ارزش یک قرارداد مابه التفاوت تابع ارزش بنیادین دارایی نیست، و قیمت آن برابر است با تفاوت قیمت دارایی به هنگام عقد قرارداد و زمان سررسید آن.
در اکثر بروکرهای فارکس، معامله‌گران با استفاده از قراردادهای CFD به انجام معاملات می‌پردازند. به هنگام معامله در بروکر فارکس، شما صاحب دارایی‌هایی که معامله می‌کنید نمی‌شوید، بلکه تنها این امکان را دارید که به روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده و از تغییرات قیمت آن در طول زمان، سود کسب کنید. معامله قراردادهای CFD مزایای عمده‌ای را در اختیار کاربران قرار می‌دهد، که سبب شده است توسط سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار بگیرد. در ادامه این مقاله، به مزایای این قرارداد اشاره خواهیم کرد، و ویژگی‌های آن را شرح خواهیم داد.
نحوه کارایی قرارداد CFD
یک قرارداد مابه التفاوت (CFD) عبارت است از توافقنامه‌ای که بین یک سرمایه‌گذار و بروکر فارکس منعقد می‌شود. این قرارداد خریدار را ملزم به پرداخت مابه التفاوت قیمت دارایی مورد معامله در زمان شروع قرارداد و پایان آن می‌کند.
این ابزار مالی یک استراتژی معاملاتی پیشرفته است که تنها توسط معامله‌گران باتجربه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به هنگام معامله قراردادهای CFD، هیچ محصولی به صورت فیزیکی مبادله نمی‌شود. یک سرمایه‌گذاری CFD هیچگاه صاحب حقیقی دارایی‌هایی که معامله می‌کند، نخواهد شد. در عوض، این سرمایه‌گذاران می‌توانند از تغییرات قیمت آن دارایی در طول زمان سود کسب کنند. به عنوان مثال، به جای خرید و فروش کالایی مانند طلا، معامله‌گر می‌تواند به سادگی به نوسان گیری در بازار طلا پرداخته، و از تغییرات قیمت آن در بازار سود کسب کند.
در اصل، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از قراردادهای CFD، یک دارایی را خریداری کنند یا بفروشند تا از تغییرات قیمت آن سود کسب کنند. به عنوان مثال، اگر معامله‌گری گمان کند که قیمت یک دارایی افزایش پیدا می‌کند، می‌تواند با استفاده از یک قرارداد مابه التفاوت آن را خریداری کند. از طرفی دیگر، اگر معامله‌گر پیشبینی کند که قیمت دارایی کاهش پیدا می‌کند، می‌تواند با استفاده از یک قرارداد مابه التفاوت آن را بفروشد. در زمانی که قرارداد CFD بسته شود، اگر معامله‌گر توانسته باشد از تغییرات قیمت سود کسب کند، مبلغی را دریافت خواهد کرد، اما اگر دچار ضرر شده باشد، مبلغ ضرر از موجودی او کسر خواهد شد.
کشورهای ارائه دهنده خدمات قرارداد CFD
امکان معامله قراردادهای مابه التفاوت در کشور ایالات متحده وجود ندارد. معامله این نوع قرارداد در بازارهای فرابورس (over the counter) در کشورهای تجاری عمده مانند انگلیس، آلمان، سوییس، سنگاپور، اسپانیا، فرانسه، آفریقای جنوبی، کانادا، نیوزلند، هنگ‌کنگ، سوئد، نروژ، ایتالیا، تایلند، بلژیک، دانمارک و هلند، امکان‌پذیر است.
در حالی که معامله قراردادهای مابه التفاوت در حال حاضر در کشور استرالیا امکان‌پذیر است، کمیسیون اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری استرالیا (Australian Securities and Investment Commission) اعلام کرده است که در حوزه ارائه چنین ابزارهای مالی به معامله‌گران خرد، قوانینی وضع کرده است. هدف سازمان ASIC این است که با کاهش اهرم ارائه شده در قراردادهای مابه التفاوت، از معامله‌گران خرد و کم‌تجربه محافظت کند. در کشور ایالات متحده آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (U.S. Securities and Exchange Commission) شهروندان آمریکایی را از معامله این ابزار مالی منع کرده است، اما ساکنان غیر آمریکایی همچنان می‌توانند به معامله قراردادهای CFD بپردازند.
هزینه‌ی معامله قرارداد CFD
هزینه معامله قراردادهای مابه التفاوت شامل کمیسیون، اسپرد و هزینه‌های دیگر می‌شود. اسپرد (spread) عبارت است از اختلاف میان قیمت خرید و فروش یک دارایی، در زمانی که قرارداد آغاز می‌شود.
معمولا برای معامله‌ی جفت‌ارزهای بازار فارکس و کالاها، معامله‌گران مجبور به پرداخت کمیسیون نیستند. با این حال، بروکرها معمولا برای معامله سهام از سرمایه‌گذاران کمیسیون دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، بروکر CMC Markets که یک بروکر فارکس در انگلیس است، به ازای معامله سهام کشورهای ایالات متحده و کانادا، از سرمایه‌گذاران ۰.۱٪ یا ۰.۰۲ دلار آمریکا کمیسیون دریافت می‌کند. باز کردن و بستن معاملات، هرکدام به تنهایی یک معامله محسوب می‌شوند، بنابراین خرید و فروش یک سهام شامل پرداخت دو بار کمیسیون می‌شود.
اگر موقعیت شما طولانی‌مدت باشد، هزینه‌های دیگری نیز باید برای معامله قراردادهای CFD پرداخت کنید. اگر تصمیم داشته باشید که معامله خود را بیش از یک روز نگه‌داری کنید، باید به ازای هر شبی که معامله خود را باز نگه می‌دارید، نرخ سواپ (Swap) را پرداخت کنید. نرخ سواپ عبارت است از نرخ بهره ارزهایی که معامله‌گران در بازار تبادل ارزهای خارجی، معامله می‌کنند.
به عنوان مثال، فرض کنید معامله‌گری بخواهد سهام شرکت GlaxoSmithKline را با استفاده از یک قرارداد CFD خریداری کند. در این صورت، این سرمایه‌گذار معامله‌ای به ارزش ۱۰،۰۰۰ پوند انجام می‌دهد. قیمت کنونی سهام شرکت GlaxoSmithKline برابر با ۲۳.۵ پوند به ازای هر سهم است. سرمایه‌گذار انتظار دارد که قیمت این سهام به ۲۴.۸ پوند افزایش پیدا خواهد کرد.
حال معامله‌گر باید برای انجام این معامله ۰.۱٪ کمیسیون برای شروع معامله و ۰.۱٪ برای اتمام آن پرداخت کند. همچنین اگر این معامله‌گر بخواهد این موقعیت را برای طولانی‌مدت نگه‌داری کند، باید نرخ سواپ را نیز پرداخت کند.
فرض کنید این سرمایه‌گذار تعداد ۴۲۶ سهم با قیمت ۲۳.۵ پوند خریداری کرده باشد، که ارزش کلی را به ۱۰،۰۱۱ پوند می‌رساند. حال فرض کنید که قیمت سهام شرکت GlaxoSmithKline در طول ۱۶ روز، به ۲۴.۸ پوند افزایش پیدا کند. در این صورت، قیمت ابتدایی قرارداد برابر با ۱۰،۰۱۱ پوند است، در صورتی که قیمت پایانی آن برابر با ۱۰،۵۶۴ پوند است. سود سرمایه‌گذار (بدون در نظر گرفتن کمیسیون و هزینه‌های دیگر) برابر با ۵۵۳.۸ پوند است.
از آنجایی که کقدار کمیسیون برای باز کردن این معامله برابر با ۰.۱٪ است، هزینه آن برابر با ۱۰ پوند می‌شود. فرض کنید که نرخ بهره ارز پایه‌ای که سرمایه‌گذار استفاده کرده است نیز برابر با ۷.۵٪ باشد، که باید به مدت ۱۶ روز پرداخت شود. این مقدار برای ۱۶ روز برابر با ۳۲.۸۹ پوند می‌شود. همچنین انی معامله‌گر باید برای بستن معامله خود نیز ۰.۱٪ دیگر کمیسیون پرداخت کند که برابر با ۱۰ پوند است. با کسر هزینه‌های معامله، سود نهایی سرمایه‌گذار از انجام این معامله برابر با ۵۰۰.۹۱ پوند می‌شود.
مزایای قرارداد CFD
1. اهرم بیشتر
قراردادهای CFD امکان استفاده از اهرم بیشتری نسبت به معاملات سنی، فراهم می‌کنند. اهرم استاندارد در بازار قراردادهای مابه التفاوت بر اساس قوانین هر کشوری معین می‌شود. این مقدار زمانی برابر با ۱:۵۰ (نیاز به ۲٪ مارجین) بود، در صورتی که در حال حاضر به ۱:۳۰ (نیاز به ۳٪ مارجین) محدود شده و همچنین می‌تواند تا ۱:۲ (نیاز به ۵۰٪ مارجین) نیز کاهش پیدا کند. هرچه نیاز به مارجین کمتر باشد، بدین معنی است که احتیاج به سرمایه اولیه کمتر است. با این حال، هرچه مقدار اهرم افزایش پیدا کند، مقدار ضرر احتمالی نیز افزایش پیدا می‌کند. به همین سبب، ضروری است که به هنگام استفاده از اهرم، از معیارهای مدیریت ریسک خود پیروی کنید.
2. دسترسی جهانی به تمام بازارها از طریق یک پلتفرم
بسیاری از بروکرهای CFD محصولاتی ارائه می‌دهند که بازارهای مالی عمده جهانی را پوشش می‌دهد. در این صورت، این امکان برای معامله‌گران وجود دارد که در هر زمانی اقدام به معامله کنند و از معاملات خود سود کسب کنند. همچنین این امکان برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که با معامله قراردادهای CFD در بازارهای مالی بسیاری شرکت کنند.
3. امکان فروش دارایی
برخی از بازارها قوانینی دارند که به معامله‌گران اجازه فروش دارایی‌ها را نمی‌دهد، و برای انجام چنین کاری معامله‌گر باید این ابزار مالی را قرض بگیرد. همچنین نیاز به مارجین در معاملات فروش ممکن است متفاوت باشد. قراردادهای CFD چنین محدودیت‌هایی ندارند و می‌توان آن‌ها را بدون صرف هیچ هزینه اضافی وارد معامله فروش کرد.
4. اجرای حرفه‌ای بدون هزینه
بروکرهای CFD دستورات سفارشی بسیاری مانند اردرهای استاپ، لیمیت و … را در اختیار کاربران می‌گذارند. برخی بروکرها نیز اجرای دستورات استاپ را تضمین می‌کنند که شامل هزینه‌ای اضافی می‌شود.
بروکرهای فارکس از طریق دریافت اسپرد از معامله‌گران درآمد کسب می‌کنند. بعضی مواقع بروکرها از کاربران کمیسیون یا هزینه‌های دیگر نیز دریافت می‌کنند. معامله‌گران باید برای خرید یک دارایی قیمت خرید آن را پرداخت کرده و برای فروش آن از قیمت فروش استفاده کنند. تفاوت موجود میان قیمت‌های خرید و فروش با توجه به میزان نوسانات بازار می‌تواند کم یا زیاد باشد. برخی بروکرهای فارکس اسپرد ثابت ارائه می‌دهند، در حالی که دیگر بروکرها اسپرد متغیر ارائه می‌دهند.
5. امکان انجام معاملات روزانه
برخی از بازارهای مالی به ازای واریز مقداری سرمایه اولیه، امکان انجام معاملات روزانه را به کاربران ارائه می‌دهند. اما در بازار قراردادهای CFD چنین محدودیتی وجود ندارد، و تمام صاحبان حساب‌های معاملاتی می‌توانند بدون هیچ محدودیتی به معاملات روزانه بپردازند. حساب‌های معاملاتی می‌توانند با پرداخت ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ یا ۳۰۰۰ دلار افتتاح شوند.
6. فرصت‌های معاملاتی مختلف
بروکرها در حال حاضر امکان انجام معاملات در بازارهای سهام، شاخص‌ها، اوراق، ارز و کالا را با استفاده از قراردادهای CFD فراهم کرده اند. این ویژگی باعث شده است که معامله‌گران در هر بازاری بتوانند به نوسان گیری پرداخته و بجای رجوع به صرافی برای انجام معاملات خود، این کار را در بروکرهای CFD انجام دهند.
معایب قرارداد CFD
1. پرداخت اسپرد
اگرچه قراردادهای مابه التفاوت ویژگی‌های بسیاری نسبت به سبک سنتی معاملات ارائه می‌دهند، اما معایبی نیز دارند. اولین ایرادی که به قراردادهای مابه التفاوت وارد است، این است که معامله‌گران باید به هنگام ورود به معاملات و خروج از آن اسپرد پرداخت کند. پرداخت اسپرد، امکان کسب سود از تغییرات قیمتی کوچک را کاهش می‌دهد. اگر معامله شما سودآور باشد، پرداخت اسپرد از سود شما می‌کاهد و اگر دچار ضرر شده باشید، اسپرد بر میزان ضرر تحمیل‌شده می‌افزاید. بنابراین، در حالی که کسب درآمد کارگزاران در بازارهای سنتی از طریق دریافت کارمزد میسر می‌شود، این امر در بازار قراردادهای CFD از طریق دریافت اسپرد انجام می‌شود.
2. قانونگذاری ضعیف
صنعت معاملات CFD به خوبی قانونگذاری نشده است. اعتبار یک بروکر CFD بر اساس عواملی مانند سابقه و ابزارهای مالی که ارائه می‌دهند تعیین می‌شود. در حال حاضر در سراسر جهان، بروکرهای CFD معتبری وجود دارند که می‌توانید از خدمات آن برای فعالیت در بازارهای مالی گوناگون استفاده کنید. توصیه می‌کنیم، قبل از انتخاب بروکر فارکس مورد نظر خود، مقاله «معتبر ترین بروکر فارکس در ایران» را مطالعه کنید.
3. ریسک‌ها
معاملات CFD نیاز به نظارت نزدیک دارد. به همین سبب، معامله‌گران باید از ریسک‌های عمده‌ای که به هنگام این گونه معاملات با آن روبه‌رو هستند، آگاه باشند. ریسک‌های مربوط به نقدینگی و مارجین اصلی‌ترین ریسک‌هایی است که معامله‌گران باید به آن توجه کنند. اگر شما نتوانید وجه تضمین مورد نیاز بروکر فارکس خود را تامین کنید، به هنگام ضرر بروکر ناچار به بستن موقعیت‌های شما می‌شود. شما نیز در این صورت مجبور به پذیرش ضرر می‌شوید.
استفاده از اهرم علاوه بر این که می‌تواند سودآوری شما را از معاملات افزایش دهد، می‌تواند سبب افزایش ضرر احتمالی نیز بشود. در حالی که بسیاری از بروکرهای فارکس امکان استفاده از دستور حد ضرر را برای کاربران فراهم می‌کنند، نمی‌توانند تضمین کنند که هیچ ضرری به معامله‌گران تحمیل نخواهد شد، بخصوص اگر بازار بسته شود یا تغییرات قیمت در بازار شدید باشد. ریسک اجرای معاملات نیز یکی از ریسک‌های جدی در بازار معاملات قراردادهای CFD است. ممکن است معامله شما در قیمت معین‌شده اجرا نشود. در این صورت معامله شما دچار اسلیپج (slippage) شده است.
مثالی از قرارداد CFD
فرض کنید قیمت خرید یک سهم در بازار بورس برابر با ۲۵.۲۶ دلار باشد و معامله‌گری ۱۰۰ سهم خریداری کند. ارزش این تبادل برابر با ۲۵۲۶ دلار (باضافه هزینه کارمزد) است. در صورتی که از اهرم ۱:۲ استفاده شود، این معامله حداقل به ۱۲۶۳ دلار سرمایه، و در صورتی که از اهرم ۱:۲۰ استفاده شود، نیاز به ۱۲۶.۳۰ دلار سرمایه دارد.
یک معامله CFD به هنگام باز شدن معامله، ضرری برابر با میزان اسپرد را نشان می‌دهد. اگر اسپرد برابر با ۰.۰۵ دلار باشد، برای جبران این ضرر، قیمت این سهام باید در بازار بورس ۰.۰۵ دلار افزایش پیدا کند. این در صورتی است که اگر سهام را به صورت حقیقی خریداری کرده بودید، پس از افزایش قیمت ۰.۰۵ دلاری، به شما سود تعلق می‌گرفت. البته در صورتی که سهام را خریداری کنید نیز باید هزینه کارمزد را به صرافی مورد نظر پرداخت کنید.
اگر قیمت این سهام در یک کارگزاری بورس به ۲۵.۷۶ دلار افزایش پیدا کند، می‌توان آن را با ۵۰ دلار سود به فروش رساند، که در کل برابر با ۳.۹۵٪ سود حاصل می‌کند. با این حال، زمانی که قیمت چنین سهامی در صرافی مرکزی به این قیمت برسد، قیمت فروش در بروکر CFD تنها برابر با ۲۵.۷۴ دلار خواهد بود. سود حاصل‌شده از معامله CFD کمتر خواهد بود، چرا که کاربر مجبور خواهد بود تا در قیمت فروش از معامله خارج شود، و در این صورت باید اسپرد پرداخت کند.
در این مثال، معامله‌گر CFD چیزی حدود ۴۸ دلار به دست می‌آورد، که البته با توجه به سرمایه اولیه‌ای که سرمایه‌گذاری کرده است، ۳۸٪ سود برای او داشته است. بروکرهای CFD همچنین ممکن است یک دارایی را با قیمتی بالاتر از قیمت بازار به فروش برسانند. با این حال، از معامله CFD این سهم سودی حدود ۴۶ تا ۴۸ دلار حاصل شد، در حالی که سود حاصل‌شده از معامله در بازار بورس ۵۰ دلار بود. اما کارمزدهایی که برای معامله در بازار بورس باید پرداخته شوند، سبب می‌شود که سود کسب‌شده از معامله قراردادهای CFD از شرایطی که در بازار بورس معامله شود، بیشتر باشد.
کلام پایانی
از مزایای قرارداد CFD می‌توان به امکان استفاده از اهرم‌های زیاد، دسترسی آسان به بازارهای جهانی، امکان فروش دارایی‌ها و امکان نوسان‌گیری در بازارهای نزولی، اشاره کرد. با این حال، استفاده از اهرم‌های زیاد می‌تواند مقدار ضرر احتمالی را نیز افزایش دهد، و همچنین پرداخت اسپرد سبب می‌شود که از تغییرات کوچک بازار نتوان سود کسب کرد. به همین سبب، سازمان بورس و اوراق بهادار اروپا (ESMA) محدودیت‌هایی در این زمینه وضع کرده است تا بتواند از معامله‌گران خرد در این بازار محافظت کند.