آرون گروپس

چگونه بر ترس و طمع در معاملات غلبه کنیم؟

چطور بر ترس و طمع در معاملات غلبه کنیم؟

ترس و طمع احساساتی هستند که در همه جنبه های زندگی ما وجود دارند و بر نحوه تصمیم گیری و عملکرد ما تاثیر گذارند. ترس و طمع می توانند ریشه های متفاوتی داشته باشند اما، روانشناسان معتقدند که هر دوی این احساسات از غریزه بقای آدمی نشات می گیرند. در دنیای بازارهای مالی و معامله گری نیز، ترس و طمع حاکم است تا جایی که بسیاری معتقدند این دو مهمترین محرک های بازار هستند. هر چند موضوع به این سادگیها نیست و تنها این دو عامل محرک های مهم بازار نیستند اما، برکسی پوشیده نیست که این دو نقش حیاتی در بازارهای مالی و عملکرد معامله گران ایفا می کنند تا جایی که شاخصی به نام شاخص ترس و طمع (fear and greed index) وجود دارد که تفسیری از وضعیت ریسک در بازار را نشان می دهد. از آنجا که تاثیر این احساسات بر عملکرد ما می تواند منفی باشد تا جایی که مانع از رسیدن ما به هدفمان شود، باید تا حد امکان از آنها اجتناب کنیم. در این مقاله با ما همراه باشید تا با ترس و طمع و راه کارهایی برای مقابله با آنها بیشتر آشنا شویم.

آنچه در این مقاله می خوانید...

ترس و طمع در معامله گری

ترس و طمع نقش بسیار مهمی در روانشناسی بازار دارند تا آنجا که، آگاهی به بروز این احساسات و توانایی کنترل آنها می تواند تفاوت بین یک تریدر موفق و ناموفق را تعیین کند.
ترس در معامله گری وقتی مشاهده می شود که تریدربرای ورود به یک معامله یا خروج پیش از موعد از یک معامله سودده تمایل نشان نمی دهد. از طرف دیگر طمع زمانی دیده می شود که معامله گر پول بیشتری را به یک معامله سودده وارد یا از اهرم های بیش از حد به منظور گرفتن سود بیشتر استفاده می کند. همچنین وقتی معامله ای وارد زیان می شود و معامله گر به امید جبران ضرر دوباره و دوباره پول به معامله تزریق می کند، پای طمع در میان است.
برای آشنایی با نحوه مقابله با ترس و طمع در بازار، بهتر است ابتدا با ماهیت آنها آشنا شویم.

ترس چیست؟

از منظر روانشناسی، ترس احساسی است مرتبط با غریزه جنگ و گریز و در درون اغلب ما به صورت نهادینه وجود دارد. احساسی که بسیاری اعتقاد دارند راز بقای نوع بشر در آن نهفته است. ما به عنوان انسان، وقتی ترس را احساس می کنیم که چیزی وجود و داشته های ما را تهدید کند.
در بازارهای مالی، عموما زمانی که بازار سقوط کرده و به سطوح پایین قیمتی رسیده است، ترس از اینکه بازار بیشتر سقوط کند و ضررهای بیشتری بدهد به معامله گران غلبه می کند.
اما فقط این نیست! هنگام ورود به معامله و خروج از آن نیز بنا به دلایلی ترس می تواند حاکم شود. به طور کلی دو نوع ترس در بازارهای مالی وجود دارد: ترس از دست دادن سرمایه و ترس از عملکرد ضعیف بازار. در حالیکه درک ترس از دست دادن سرمایه ساده است، فهمیدن ترس از عملکرد ضعیف بازار دشوار و غلبه بر آن نیازمند سخت کوشی فراوان است.
ترس از دست دادن سرمایه هم در ورود به معامله و هم در بستن آن دیده می شود:
هنگام معامله وقتی بازار برخلاف پوزیشن معامله گر حرکت می کند، ترس بر معامله گرغالب می شود چرا که حرکت بازار تهدیدی است برای حساب معاملاتی تریدر. بنا به بررسی های صورت گرفته، به محض اینکه بازار شروع به حرکت خلاف جهت پوزیشن معامله گر می کند، ترس از ضرر در معامله گر بیدار شده و اغلب تریدرها برای جلوگیری از ضررهای بیشتر، پوزیشن های خود را قبل از موعد و بر خلاف پلن معاملاتیشان می بندند.
زمان ورود به معامله نیز ترس می تواند تصمیمات معامله گر را دچار اختلال کند. وقتی که تمامی تحلیل ها ورود قوی را پیشنهاد می کند اما، ترس ضررهای احتمالی در آینده، تریدر را از انجام یک معامله خوب دور می کند.

طمع چیست؟

طمع (Greed) در لغت، به معنای تمایل شدید و خودخواهانه برای داشتن چیزی است. طمع در حالت کنترل شده اش، همان اشتیاق به بهتر شدن و کسب دستاوردهاست و توانسته بشر را به سمت پیشرفت های شگفت انگیز امروزی سوق دهد.
اگرچه ماهیت طمع با ترس متفاوت است اما در بازارهای مالی،  طمع نیز می تواند معامله گران را به دردسر بیندازد.

مانند ترس، طمع در معامله گری نیز به دو بخش تقسیم می شود:
طمع برای نگهداشتن سرمایه و طمع برای کسب سود بیشتر.
طمع وقتی مشاهده می شود که معامله گر با امید به همراهی حرکت بازار با پوزیشن او و کسب سود بیشتر از یک معامله سودده، پول بیشتر و بیشتری را به معامله تزریق می کند.
یا وقتی که معامله گر یک معامله ضررده را تجربه می کند و به امید تغییر روند بازار و جبران ضرر و حتی رسیدن به سود، باز هم پول بیشتری را به معامله تزریق می کند؛ درحالیکه از منظر مدیریت ریسک، حرکت بازار در خلاف جهت معامله گر بسیار خطرناک است و امکان کال مارجین شدن را بیشتر و بیشتر میکند.
طمع در بازارهای مالی بسیار مشاهده می شود و نمود عینی دارد به ویژه، در هنگامه حباب های اقتصادی، که خوش بینی و طمع عمومی بر عقلانیت حاکم و خریدهای دیوانه وارعموم مردم به امید کسب سودهای کلان بیشترو بیشتر شده و قیمت دارایی را متورم می کند؛ تا وقتی که حباب تخلیه شود و بسیاری را متضرر کند.

چگونه بر ترس و طمع در معاملات غلبه کنیم؟

اگر از هر معامله گری پرس و جو کنید متوجه می شوید که بدترین معاملات آنها وقتی رخ داده که برای کم کردن میزان ضرر یا کسب سود بیشتر پلن معاملاتی شان را کنار گذاشته اند. ضرب المثلی هست که می گوید : ” شکست در برنامه ریزی، برنامه ریزی برای شکست است.” و این ضرب المثل، حقیقتا در بازارهای مالی صادق است.
دلایل زیادی وجود دارد که ما تصمیم بگیریم برنامه معاملاتی مان را کنار بگذاریم اما، مهمترین آنها غلبه احساسات بر منطق است. وقتی که ترس، طمع و هیجان  بر منطق ما حاکم شده و کنترل معاملات از دستمان خارج می شود تا در نهایت با سرنوشت حساب معاملاتی مان بازی کنیم.
راه هایی برای  مدیریت این احساسات و اطمینان از اینکه ترس و طمع معاملات ما را کنترل نمی کند وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می شویم:

پلن معاملاتی داشته باشید و به اجرای آن متعهد باشید

هر معامله گری بایستی برای خود یک پلن معاملاتی داشته باشد و تا حد امکان به آن پایبند باشد تا تکانه های احساسی او را از برنامه معاملاتی دور نکنند. ازجمله تکانه های احساسی عبارتند از: دادن اهرم بیش از حد دادن، پول بیشتر گذاشتن در معامله به امید سود بیشتر یا ضرر کمتر و حذف نقاط توقف ضرر در یک معامله بازنده.
علاوه بر این خارج شدن از پلن معاملاتی، خود یکی از دلایلیست که ترس را ایجاد و تقویت می کند.
بنابراین، مهمترین بخش های برنامه معاملاتی و قوانینی که بایستی برای خود وضع کنید و به آن پایبند باشید عبارتند از:

عدم استفاده از اهرم بیش از حد
عدم تزریق پول بیشتر و خارج از برنامه به یک معامله
تعیین سطوح ریسک به ریوارد برای ورود و خروج از معاملات
 تعیین سطوح اهداف سود و توقف ضرر.

فکر یک شبه پولدار شدن را از ذهن خود دور کنید!

افسانه هایی مبنی بر اینکه افراد در بازارهای مالی یک شبه پولدار می شوند وجود دارد اما، اینها افسانه هستند و نه واقعیت. درست است که بازارهای مالی بهترین راه برای سرمایه گذاری و ثروتمند شدن هستند اما، به شرطی که صبور باشید و در دراز مدت به برنامه های معاملاتی خود پایبند باشید.
پایبندی به پلن معاملاتی، یکی از راه هاییست که به شما کمک می کند در دام امواج احساسات نیفتید

در شرایط مناسب معامله کنید

این شرایط هم شامل اوضاع بازار می شود و هم احوالات درونی خود شما. اگر شرایط بازار ناپایدار و نوسانی است، عاقلانه است که دست از معامله کردن بکشید.
اگر حال روحی و شرایط محیطی خودتان نیز برای معامله مناسب نیست هیچ اشکالی ندارد! فقط باید اقدام به معامله نکنید. معامله کردن و درگیر شدن با بازار، راه خوبی برای داشتن احساس بهتر نیست. یک اصل اساسی وجود دارد: وقتی حال معامله کردن ندارید، معامله نکنید!

در حجم کم معامله کنید

جیمز استنلی استراتژیست بازار فارکس می گوید: “بهترین راه برای اجتناب از دخالت احساسات در معامله، انجام معامله در حجم کم است.”  و حقیقتا این یکی از بهترین راه ها برای اجتناب از درگیری با احساسات در معامله است.
دقت کنید که به هر حال تغییرات قیمت در یک معامله واقعی، منجر به بروز استرس خواهد شد و در صورتیکه این استرس کنترل نشود، می تواند منجر به تصمیماتی شود که باعث آسیب رساندن به حساب معاملاتی معامله گر شود بنابراین، ورود به معامله در حجم کم و اهرم پایین، احتمال کال مارجین شدن را کاهش داده و میزان ترس در معامله را کاهش می دهد.
دقت کنید که بر خلاف تصور رایج، انجام معاملات بزرگ در حساب های دمو هیچ کمکی به تمرین کنترل استرس در معاملات نمی کند چرا که، هیچ ضرر واقعی حساب شما را تهدید نمی کند و بنابراین، حساب دمو نمی تواند شبیه سازی درستی از سطح استرس معامله را ایجاد کند.

ژورنال معاملاتی داشته باشید

به عنوان یک معامله گر باید همیشه خود را در برابر حساب معاملاتی اتان مسئول بدانید و سرمایه گذاری خود را مدام پیگیری کنید. بهترین راه برای این کار، داشتن ژورنال معاملاتی است.
با داشتن یک ژورنال معاملاتی، حساب همه معاملاتتان را خواهید داشت و بنابراین، می توانید ارزیابی کنید که کدام استراتژی سودده بوده و کدام خیر و اینکه آیا معاملات شما، با اهداف سرمایه گذاریتان همسو هستند یا نه. پس از ارزیابی، لازم است که بدون دخالت دادن هیچ احساسی، تمامی استراتژی های زیان ده را از پلن معاملاتی خود حذف و پورتفوی خود را متعادل کنید.

اعتماد به نفس داشته باشید

اگر سطح اعتماد به نفس معامله گر بالا باشد، وقتی بنا به تحلیل خود  نشانه های ورود به معامله را دید بدون تردید و ترس وارد معامله شده و در صورت رسیدن به نقاط توقف، بدون طمع کردن از معامله خارج می شود.
اعتماد به نفس به شما کمک می کند که به پلن معاملاتی خود پایبند باشید و تحت تاثیر محرک های بازار قرار نگیرید.

آرامش داشته باشید!

بله آرام باشید! در صورتیکه در وضعیت جسمی و ذهنی آرامی قرار داشته باشید و از کار خود به عنوان تریدر لذت ببرید، توانایی بیشتری در پاسخ مناسب به شرایط متغییر بازار خواهید داشت.

به آموزش دیدن ادامه بدهید

حتی اگر وارن بافت هستید به آموزش دیدن ادامه بدهید. همیشه یاد بگیرید: درباره تحلیل تکنیکال و فاندامنتال و نحوه عملکرد بازار. همچنین یاد بگیرید که عملکرد دیگر بازیگران بازار را ببینید و تحلیل کنید. با یاد گرفتن رویکرد تحلیلی، خواهید توانست تصمیماتی بگیرید که بیشتر بر مبنای بررسی و تحلیل بازار هستند تا تابع احساسات و شرایط.
حال که با ترس و طمع و راه های جلوگیری از غلبه آنها بر عملکرد معامله گر آشنا شدیم، در ادامه درباره شاخص ترس و طمع، نحوه اندازه گیری و تحلیل آن و اینکه چرا این شاخص در بازارهای مالی اهمیت دارد صحبت می کنیم.

شاخص ترس و طمع چیست؟

شاخص ترس و طمع یا fear & greed index، ابزاریست برای سنجش احساسات بازار. شاخص ترس و طمع می تواند دید بسیار خوبی از نگاه سرمایه گذاران و معامله گران نسبت به وضعیت ریسک در بازار به دست بدهد. شاخص ترس و طمع در مورد احساسات سرمایه گذاران فردی و مستقل صحبت می کند چرا که سرمایه گذاران نهادی، معمولا دید بلند مدت دارند و فارغ از احساسات متداول بازار هستند.
 بسیاری از فعالین بازارهای مالی از این شاخص برای ارزیابی بازار و تصمیم گیری در مورد قدم بعدی خود استفاده می کنند.  نحوه تفسیر شاخص به این صورت است که اگر شاخص ترس و طمع بالا باشد، معامله گر بایستی از خریدهای هیجانی خودداری کند و اگر شاخص پایین باشد، می تواند معاملات پرریسک تری انجام دهد.
همچنین شاخص ترس و طمع راهیست برای اینکه بفهمیم آیا قیمت سهام منصفانه است یا خیر؟ چنین برداشت می شود که ترس بیش از حد (Excessive fear) تمایل به کاهش قیمت سهام دارد و طمع بیش از حد تمایل به افزایش قیمت.

نحوه اندازه گیری شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع از هفت متغییر تشکیل شده است که با هم ترکیب شده و یک نتیجه نهایی را ارائه می کنند که عددیست بین صفر و صد. اعداد 0-25 به معنای ترس بیش از حد، 25 تا 45 به معنای ترس، 45 تا 55 محدوده خنثی، 45 تا 75 طمع و 75 تا 100 به معنای طمع بیش از حد تفسیر می شوند.

عوامل تاثیرگذار بر محاسبه شاخص ترس و طمع

همانطور که در بالا ذکر شد، شاخص ترس و طمع ترکیبی از هفت متغییر است. هفت متغییر موثر در شاخص ترس و طمع عبارتند از:

مقدار حرکت بازار (Market Momentum)

برای این متغییر، حرکت نمودار شاخص S&P 500 با خط مووینگ اوریج 125 روزه مقایسه می شود. اگر S&P 500  بالای مووینگ 125 حرکت کند نشانه ایست از ممنتوم مثبت در بازار و اگر زیر آن باشد به معنای کند شدن معامله گران و ممنتوم منفی است. شاخص ترس و طمع از ممنتوم مثبت به عنوان سیگنال طمع و از ممنتوم منفی به عنوان سیگنال ترس استفاده می کند.

قدرت قیمت سهام

گاهی ممکن است چند سهم بزرگ که خوب عمل می کنند ما را نسبت به وضعیت واقعی بازار به اشتباه بیندازند. برای اینکه بتوانیم دید درستی از وضعیت سهام کوچک و بزرگ بازار داشته باشیم و ببینیم چند سهم عملکرد مثبت دارند و در مقابل چند سهم در حال تقلا برای بقا هستند، می توانیم به وضعیت سهام در 52 هفته اخیر بورس نیویورک نگاه کنیم.
این نمودار تعداد سهام در اوج را در مقابل تعداد سهام در پایینترین حد در طول 52 هفته به دست می دهد. اگر تعداد اوج ها از پایین ها بیشتر باشد به معنای افزایش طمع در بازار است و برعکس.

وسعت قیمت بازار

روزانه هزاران سهم در بازار در حال معامله و خرید و فروش هستند. معیار وسعت قیمت بازار به مقدار حجم معامله شده سهامی که قیمتشان در بازار بورس نیویورک در حال افزایش است در مقایسه با حجم سهامی که در بازار در حال کاهش هستند می پردازد. در شاخص ترس و طمع، کاهش حجم معاملات به افزایش ترس در بازار تفسیر می شود.

قراردادهای اختیار خرید و فروش

همانطور که می دانیم قراردادهای اختیار معامله به سرمایه گذار حق خرید یا فروش سهام و یا هر اوراق بهادار دیگر را در قیمت و زمان توافق شده اعطا می کند. در این مورد میانگین 5 روزه ی نسبت قراردادهای فروش به خرید بررسی می شود. اگر این نسبت در حال افزایش بود به معنای افزایش تنش در بازار است و نسبت بالای 1 سیگنال نزولی است. شاخص ترس و طمع این سیگنال نزولی را به عنوان ترس در بازار در نظر می گیرد.

نوسانات بازار

همانطور که می دانیم، یکی از معروفترین ابزارهای تعیین سنتیمنت بازار شاخص VIX است. وقتی سهام سقوط می کنند Vix افزایش می یابد و وقتی سهام صعودی می شوند کاهش می باید. در مورد شاخص VIX بهتر است که آن را در گذر زمان ببینیم: VIX تمایل دارد که در بازار گاوی پایینتر باشد و در بازار خرسی بالاتر.
شاخص ترس و طمع، افزایش نوسانات در بازار را به عنوان سیگنالی برای افزایش ترس استفاده می کند.

تقاضای بهشت امن

همانطور که می دانیم به طور کلی سهام پرریسک تر و در عین حال پر بازده تر از اوراق قرضه هستند اما، گاهی پیش می آید که عملکرد اوراق قرضه در کوتاه مدت از سهام بهتر باشد و آن وقتیست که سرمایه گذاران از آینده بازار ترسیده و ناامید شده باشند.
تقاضای پناهگاه امن تفاوت بین بازده اوراق قرضه و سهام را در 20 روز اخیر نشان می دهد. اگر بازده اوراق قرضه بیشتر شود، شاخص ترس و طمع از آن به عنوان سیگنالی برای افزایش ترس در بازار استفاده می کند.

تقاضای اوراق قرضه جانک (بی ارزش)

اوراق قرضه جانک در مقایسه با اوراق قرضه معمولی ریسک نکول بیشتری دارند.
از طرفی وقتی تقاضا برای اوراق قرضه بالا می رود و در نتیجه قیمت افزایش می یابد، بازدهی کم می شود. در مقابل، اگر تمایل به فروش اوراق بیشتر شود بازدهی افزایش خواهد یافت. در صورتیکه تقاضا برای اوراق جانک بیشتر شود و در نتیجه، تفاوت بازدهی اوراق جانک با اوراق معمولی کم و کمتر شود به این معناست که ریسک در بازار بیشتر می شود. کاهش تقاضا برای اوراق جانک  و در نتیجه افزایش اختلاف بین بازدهی این اوراق با اوراق معمولی به عنوان افزایش احتیاط بین معامله گران تعبیر می شود.
شاخص ترس و طمع افزایش تقاضا برای اوراق قرضه جانک را به عنوان افزایش طمع در بازار در نظر می گیرد.

چگونگی استفاده از شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع را می توانید در اغلب وبسایت های خبری مالی پیدا کنید که به صورت یک نمودار نشان داده می شود؛  ترس در سمت چپ و طمع در سمت راست آن نمایش داده می شود. از این شاخص می توان برای تبیین یک استراتژی معکوس استفاده کرد بدین شکل که: اگر شاخص در یک کلاس دارایی بالاست (طمع بر بازار غالب است) عاقلانه است که اقدام به فروش آن کنیم و اگر شاخص پایین است (ترس حاکم است) خرید بهترین گزینه است.
دقت داشته باشید که استفاده از شاخص ترس و طمع به عنوان تنها معیار تشخیص احساسات بازار توصیه نمی شود بلکه، این شاخص باید تنها یکی از عوامل اثرگذار در تعیین خط مشی معاملاتی شما باشد.

مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع

استفاده از شاخص ترس و طمع می تواند به شما کمک کند که بر یک جنبه از بازار متمرکز نشده و با در نظر گرفتن متغییرهای متعدد، دید وسیع تری برای سنجش وضعیت بازار داشته باشید.
همچنین این شاخص به طور منظم بروزرسانی می شود و معامله گر می تواند احساسات بازار را به صورت لحظه ای دنبال کند. باز هم تاکید می کنیم که این شاخص به تنهایی برای سنجش احساسات بازار کفایت نمی کند بلکه تنها می تواند یک ابزار قوی برای تبیین استراتژی معاملاتی شما باشد.

معایب استفاده از شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع به جز سنتیمنت فعلی بازار هیچ اطلاعات دیگری در اختیار شما نخواهد گذاشت. شما می توانید ببینید در هر لحظه ترس بر بازار حاکم است یا طمع اما، شاخص به شما نمی گوید که آیا بازار صعودی خواهد بود یا نزولی.
همچنین این شاخص تنها یک عدد به معامله گر می دهد بدون اینکه دقیقا بیان کند که چرا این عدد! از آنجا که متغییر های متعددی در این شاخص دخیل هستند، نحوه محاسبه عدد مورد نظر چنان پیچیده است که کمتر معامله گر معمولی از آن سر در می آورد.

نتیجه گیری

یک معامله گر موفق معامله گریست که برای خود یک برنامه معاملاتی داشته باشد و به آن متعهد باشد. احساساتی همچون ترس و طمع که بسیاری معتقدند بزرگترین محرک های بازار هستند و اکثر معامله گران به دامشان می افتند، می توانند باعث شوند معامله گر پلن معاملاتی خود را به کناری گذاشته و بر مبنای احساسات تصمیم گیری کند.
برای اینکه اختیار معاملات شما به دست منطق تان باشد و نه احساساتتان، بایستی به قوانین معاملاتی خود پایبند باشید، اعتماد بنفس داشته باشید و توقع یک شبه پولدار شدن را از سر خود دور کنید. از آنجا که تحلیل رفتار دیگر معامله گران می تواند دید درستی از بازار و تنظیم استراتژی معاملاتی به شما بدهد، آشنایی با شاخص ترس و طمع –که دید کلی بازار نسبت به وضعیت ریسک را نشان می دهد- و استفاده از آن می تواند بسیار مفید باشد.

خروج از نسخه موبایل