رمزارز، پول دیجیتال تمرکززدایی شده بر مبنای فناوری بلاک‌چین است. ممکن است با انواع محبوب آن مانند بیتکوین و اتریوم آشنا باشید، اما شاید برایتان جالب باشد که بیش از ۵۰۰۰ ارز دیجیتال گوناگون وجود دارد. شما می‌توانید با استفاده از ارزهای دیجیتال کالا‌ها و خدمات معمول را خریداری نمایید، اگرچه بسیاری از افراد از این ارز مانند سهام یا فلزات گرانبها برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. با این که رمزارز یک کلاس دارایی جدید و هیجان‌انگیز است، خرید آن می‌تواند ریسک داشته باشد، زیرا باید برای هر ارز که قصد خرید آن را دارید مقدار قابل توجهی زمان صرف کنید تا از چگونگی سازوکار آن آگاه شوید. در این مقاله به شرح کاربرد رمز ارز و انواع راه‌های استفاده آن می‌پردازیم.
کاربرد رمز ارز و نحوه کار آنها
رمزارزها محیطی از تبادلات را تشکیل می‌دهند که دیجیتال است، رمزگذاری شده و تمرکززدایی شده است. بر خلاف دلار آمریکا یا یورو، هیچ مرکزی رمزارزها را مدیریت و نگه‌داری نمی‌کند. در عوض این کارها توسط مصرف‌کنندگان ارزهای دیجیتال و از طریق اینترنت انجام می‌پذیرد.
بیتکوین اولین رمزارز بود، که بار اول توسط ساتوشی ناکاماتو (Satoshi Nakamato) در سال ۲۰۰۸ در مقاله‌ای تحت عنوان «بیتکوین: یک سازوکار پولی الکترونیک نظیر به نظیر» مطرح شد. ناکاماتو این پروژه را تحت عنوان «یک سامانه پرداختی الکترونیک، مبنی بر گواهی رمزنگاری، نه بر اعتماد» توصیف کرد. این گواهی رمزنگاری شده در قالب تراکنش‌هایی است که در قالب برنامه‌ای به نام بلاک‌چین تایید و ثبت شده اند.
بلاک‌چین چیست؟
بلاک‌چین محیطی است که در آن تراکنش‌ها ذخیره می‌شوند. در عمل مانند یک دسته چک عمل می‌کند که بین میلیون‌ها نفر در سراسر جهان دست به دست می‌شود. تراکنش‌ها در بلاک‌ها (Block) ذخیره می‌شوند و سپس با زنجیره‌ای (Chain) از تراکنش‌های پیشین به هم متصل می‌شوند.
بوشی اوکورو (Buchi Okoro)، مدیرعامل و موسس صرافی رمزارز کویدکس (Quidax)، بلاک‌چین را به دفتری تشبیه می‌کند که پول‌هایی را که در طول روز خرج می‌کنید در آن ثبت می‌کنید. در این دفتر، هر صفحه مثل یک بلاک عمل کرده و کل دفتر نشان‌دهنده بلاک‌چین است.
به هنگام استفاده از رمزارزها هرکس نسخه‌ای از این بلاک‌چین را در اختیار داشته تا در آن تراکنش‌ها را نگه‌داری کند. نرم‌افزار هر تراکنش را همان گونه که هست ثبت کرده و هر نسخه‌ای از بلاک‌چین با توجه به آن به‌روزرسانی می‌شود، و تمام اطلاعات را در تمام مواقع، دقیق و صحیح نگه‌داری می‌کند.
برای جلوگیری از کلاهبرداری، هر تراکنش با یکی از دو روش اثبات کار (Proof of Work) یا گواه بر سهام (Proof of Stake) صحت‌سنجی می‌شود.
تفاوت اثبات کار یا گواه بر سهام
اثبات کار و گواه بر سهام دو روش متفاوت برای سنجش اعتبار تراکنش‌ها پیش از ثبت در بلاک‌چین هستند، که طی این روند به شخصی که این کار را انجام می‌دهد رمزارز داده می‌شود. رمزارزها معمولا از یکی از این دو روش برای سنجش اعتبار تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.
اثبات کار
سیمون اکسنهام (Simon Oxenham)، مدیر شبکه‌های اجتماعی Xcoins.com، می‌گوید «در این روش الگوریتمی یک مساله ریاضی مطرح می‌کند که کامپیوترها در حل آن با یکدیگر در رقابت هستند».
هر کامپیوتر شرکت‌کننده، که به عنوان ماینر (Miner) از آن یاد می‌شود، یک مساله ریاضی را حل می‌کند و طی این روند کمک می‌کند دسته‌ای از تراکنش‌ها تایید شده و در بلاک‌چین ثبت شوند. هر کامپیوتری که موفق شود زودتر چنین کاری را انجام دهد، مقدار کمی رمزارز پاداش می‌گیرد.
این رقابت میان کامپیوترهای مختلف برای حل این مساله می‌تواند مقدار زیادی انرژی مصرف کند. این بدین معنی است که قدرتی که کامپیوترها استفاده می‌کنند و هزینه‌ای که بابت برق مصرفی دارند شاید حتی برابر با مقدار رمزارز دریافتی به عنوان دستمزد باشد.
گواه بر سهام
برای کاهش انرژی مورد نیاز برای سنجش اعتبار تراکنش‌ها، برخی رمزارزها از روش گواه بر سهام برای این کار بهره می‌برند. در این روش، تعداد تراکنش‌هایی که هر شخص می‌تواند اعتبارسنجی کند، بستگی به میزان رمزارزی دارد که تمایل دارند در یک گاوصندوق مشترک بگذارند. هرچه میزان رمزارز سپرده شده به این گاوصندوق بیشتر باشد شانس شریک شدن شخص در اعتبارسنجی تراکنش‌ها بیشتر است. اوکورو در این باره می‌گوید: «این دقیقا همانند سپرده‌گذاری‌هایی است که در بانک انجام می‌دهید». هر شخصی که ارز دیجیتال خود را سپرده کند می‌تواند در فرایند اعتبارسنجی تراکنش‌ها شرکت کنند، و همچنین شانس هر کس برای شرکت در این روند با افزایش میزان ارز دیجیتال سپرده شده افزایش می‌یابد. به دلیل حذف روند پرمصرف حل معادلات ریاضی، روش گواه بر سهام با صرفه انرژی سازگارتر است و همچنین زمان اعتبارسنجی تراکنش‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
اگر یک صاحب سهام (یا یک اعتبارسنج) برای انجام عمل اعتبارسنجی یک دسته تراکنش انتخاب شود، در عوض انجام این کار، با توجه به تعداد تراکنش‌ها و هزینه آنها، به او رمزارز تعلق می‌گیرد. برای جلوگیری از کلاهبرداری، اگر شما برای انجام عمل اعتبارسنجی انتخاب شوید و یک تراکنش نامعتبر را تایید کنید، قسمتی از رمزارزی که سپرده کرده‌اید ضبط خواهد شد.
اهمیت اجماع در رمزارز
کارایی هر دو روش اثبات کار و گواه بر سهام، بستگی به تعداد افراد شرکت‌کننده دارد. این بدین معنی است که هر تراکنشی که انجام می‌پذیرد، باید توسط اکثریت دارندگان لجر (Ledger) تایید شود. این یعنی یک هکر نمی‌تواند بلاک‌چین را تغییر دهد مگر آن که حداقل ۵۱٪ لجرها را تغییر دهد. میزان بالای منابع مورد نیاز برای چنین کاری امکان شکل‌گیری کلاهبرداری را به نزدیک صفر می‌رساند.
چگونه می‌توان رمزارز استخراج کرد؟
استخراج روندی است که طی آن رمزارز بیشتری وارد چرخه می‌شود، این رمزارز اضافه شده همان مزدی است که بابت اعتبارسنجی تراکنش‌ها به شخص اعتبارسنج داده می‌شود. در حالی که بنظر می‌آید استخراج ارز دیجیتال برای یک شخص عادی ممکن است، اما در رمزارزهایی که از روش اثبات کار استفاده می‌کنند، مانند بیتکوین، بسیار مشکل است.
هرچه شبکه بیتکوین بزرگ‌تر شود، پیچیده‌تر می‌شود و احتیاج به قدرت محاسباتی بیشتری پیدا می‌کند. در گذشته یک کاربر معمولی قادر به انجام این کار بود، اما حالا، این کار بسیار هزینه‌بر شده است. بسیاری از مردم تجهیزات و فناوری مورد استفاده خود را به‌روز کرده تا بتوانند رقابت کنند.
به یاد داشته باشید، رمزارزهایی که از روش اثبات کار استفاده می‌کنند برای استخراج به انرژی بسیار زیادی احتیاج دارند. تخمین زده می‌شود چیزی حدود 0.21٪ از کل انرژی مصرفی جهان صرف استخراج بیتکوین می‌شود. این تقریبا برابر با مقدار برقی است که کشور سوییس در یک سال استفاده می‌کند. همچنین تخمین زده می‌شود، استخراج‌کنندگان بیتکوین ۶۰٪ الی ۸۰٪ از درامد استخراجی خود را برای هزینه‌ی برق مصرفی پرداخت می‌کنند.
در حالی که استخراج از طریق اثبات کار برای یک کاربر معمولی به دلیل مصرف انرژی ناکارامد است، روش گواه بر سهام میزان خیلی کمتری انرژی مصرف می‌کند، زیرا انتخاب اعتبارسنج‌ها بر اساس میزان رمزارزی که سپرده کرده‌اند انجام می‌شود. اما برای انجام استخراج از روش گواه بر سهام باید اقلا کمی ارز دیجیتال داشته باشید تا سپرده‌گذاری را شروع کنید.
کاربرد رمز ارز در زندگی
از کاربرد رمز ارز این است که می‌توانید از رمزارز برای خریدهای روزمره استفاده کنید، اما هنوز پرداخت از طریق رمزارز به طور گسترده مقبول نیست. به عنوان مثال بیتکوین مورد قبول بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین خرد است، اما هنوز مقبولیت گسترده‌ای ندارد. این وضعیت می‌تواند در آینده‌ای نزدیک تغییر کند. شرکت پی‌پال (PayPal) به تازگی خدماتی ارائه داده که در آن امکان خرید، نگه‌داری و فروش رمزارزها در حساب به مشتریان داده می‌شود. این یک جهش بزرگ است. اگر پی‌پال یک بانک بود، ۲۱امین بانک بزرگ دنیا بود. آنها کار را برای کسانی که قصد خرید و فروش و انتقال رمزارز رو دارند آسان کرده اند.
تا زمانی که رمزارز به مقبولیت مورد نظر برسد، می‌توانید رمزارزهای خود را از طریق کارت‌های هدیه جا‌به‌جا کنید. به عنوان مثال در eGifter شما می‌توانید کارت‌های هدیه‌ای از بیتکوین بخرید که در Dunkin Donuts، تارگت (Target) و اپل (Apple) و یا شماری از کسب‌وکارهای دیگر قابل خرج هستند. شما همچنین می‌توانید رمزارز مورد نظر را به روی کارت بانکی خود انتقال داده و با استفاده از آن خرید کنید. در ایالات متحده می‌توانید برای دریافت کارت BitPay اقدام کنید. کاری که این کارت انجام می‌دهد این است که بیتکوین را برای انجام خریدها به دلار آمریکا تبدیل می‌کند. اما سفارش این کارت و استفاده از آن در خودپردازها شامل کارمزدهایی می‌شود.
از دیگر کاربرد رمز ارز سرمایه‌گذاری در آنها است. بیتکوین به عنوان معروف‌ترین رمزارز، یک ارز امن و تمرکززدایی شده است که مانند طلا تبدیل به یک دارایی با ارزش شده است. برخی مردم حتی با عنوان «طلای دیجیتال» از آن یاد می‌کنند.
چگونه از رمزارزها برای خریدهای امن استفاده کنیم؟
این که به صورت امن با استفاده از ارزهای دیجیتال خرید کنید، به این بستگی دارد که قصد خرید چه چیزی را داشته باشید. اگر از کسب‌وکار کوچکی خرید می‌کنید که به طور مستقیم رمزارز را نمی‌پذیرد می‌توانید با استفاده از کارت‌های اعتباری مانند BitPay در ایالات متحده استفاده کنید.
اگر قصد پرداخت پول به شخصی که رمزارز قبول می‌کند دارید، برای این کار احتیاج به یک کیف پول مختص ارز دیجیتال دارید. این کیف پول یک نرم‌افزار است که به کاربران اجازه می‌دهد با تغییرات در بلاک‌چین به انتقال رمزارز بپردازند.
برای انتقال ارز به کیف پولی دیگر، می‌توانید کد QR آن را اسکن کرده یا آدرس کیف پول را به صورت دستی وارد کنید. برخی ارائه کنندگان خدمات، کار شما را راحت‌تر کرده و اجازه می‌دهند با وارد کردن شماره تلفن یا انتخاب مخاطب در موبایل، مخاطب خود را بیابید. به یاد داشته باشید، از آنجایی که انجام تراکنش‌ها احتیاج به اخذ تایید از یکی از دو روش اثبات کار یا گواه بر سهام دارند، کمی زمان‌بر هستند. بسته به نوع رمزارز، این فرایند می‌تواند بین ۱۰ دقیقه تا ۲ ساعت به طول بی‌انجامد.
این مدت انتظار همان چیزی است که امنیت رمزارزها را تامین می‌کند. افراد خراب‌کار نرم‌افزار مورد نیاز برای دستکاری در بلاک‌چین را نخواهند داشت، این بدین معنی است که شبکه تراکنش‌های نامعتبر را رد می‌کند و از کلاهبرداری‌ها جلوگیری می‌کند.
چگونه در رمزارزها سرمایه‌گذاری کنیم؟
ارزهای دیجیتال می‌توانند در شبکه‌های همتا (Peer-to-Peer) یا صرافی‌های ارز دیجیتال مانند کوین‌بیس (Coinbase) یا بیتفینکس (Bitfinex) خریداری شوند. البته در زمان خرید حواستان به هزینه‌ها باشد. برخی از صرافی‌ها مبلغ زیادی بابت خرید مقدار کمی ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. برای مثال صرافی کوین‌بیس علاوه بر 0.5٪ از خرید شما، یک هزینه ثابت 0.99 تا 2.99 دلاری نیز، با توجه به حجم خریدتان، از شما دریافت می‌کند.
اخیرا یک نرم‌افزار سرمایه‌گذاری به نام رابین‌هود (Robinhood) این امکان را برای مشتریانش فراهم کرده تا بتوانند بدون پرداخت هزینه‌های اضافی، رمزارزهای پیشرو را در بازار بخرند، این رمزارزها عبارت اند از بیتکوین، اتریوم، دوج‌کوین و ….
به گفته دیوید زیلر (David Zeiler)، متخصص امور ارزهای دیجیتال، زمانی خرید ارزهای دیجیتال بسیار سخت بود، اما حالا یک مبتدی نیز به راحتی از پس آن برمی‌آید. به عنوان مثال افتتاح حساب در صرافی کوین‌بیس و اتصال آن به یک حساب بانکی کاری بسیار ساده است.
اما به خاطر داشته باشید، خرید یک رمزارز مانند خرید یک سهم در بازار سهام است. از آن جایی که تمام پول خود را در یک سهم می‌گذارید، در مقایسه با حالتی که آن را بین سهام مختلف پخش کنید، سرمایه شما در معرض ریسک بیشتری است. پس بهتر است سرمایه خود را میان سهم‌ها یا ارزهای مختلف پخش کنید، مانند آنچه که در مورد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌دهید. البته در حال حاضر متاسفانه عرضه صندوق‌های ارزهای دیجیتال محدود است.
در حال حاضر صندوقی تحت عنوان Grayscale Bitcoin Trust (GBTC) وجود دارد، اما فقط به سرمایه‌گذاران واجد شرایط عرضه می‌شود، این بدین معنی است که بیشتر افراد در آمریکا توانایی خرید این صندوق را ندارند. هیچ صندوق بیتکوین یا صندوق رمزارزی وجود ندارد، اگرچه صندوق‌های بلاک‌چین موجود هستند.
اگر قصد ورود به بازار ارزهای دیجیتال و یهروری از کاربرد رمز ارز را دارید، باید به صورت جداگانه در شرکت‌های مختلف ارائه دهنده رمزارزها سرمایه‌گذاری کنید. همینطور سهم‌های استخراج بیتکوین نیز مانند بلاک‌چین HIVE وجود دارند. اگر می‌خواهید با ریسک کمتری وارد بازار رمزارز شوید، می‌توانید در شرکت‌های بزرگی سرمایه‌گذاری کنید که از تکنولوژی بلاک‌چین استفاده می‌کنند مانند IBM، بانک آمریکا (Bank of America) و مایکروسافت.
آیا پیشنهاد می‌شود در بازار رمزارز سرمایه‌گذاری کنید؟
متخصصان بر سر سرمایه‌گذاری به روی رمزارزها اختلافاتی دارند. بازار رمزارز بازاری بسیار نوسانی با تغییر قیمت‌های ناگهانی است. برخی مشاوران مالی ممکن است مخالف سرمایه‌گذاری در چنین بازارهایی باشند.
برای مثال، در حالی که بیتکوین در نوامبر سال ۲۰۲۰ به ارزش ۱۸۰۰۰ دلار رسید، که بالاترین قیمت آن تا آن زمان بود، در همان سال نیز به شدت کاهش یافت و به ۵۰۰۰ دلار رسید. این امر گواه این است که بازار رمزارز مانند دیگر ارزها پایدار نبوده و می‌تواند دچار نوسانات بسیار شدیدی شود. به همین دلیل پیتر پالیون، که یک برنامه‌ریز مالی در نیویورک است، فکر می‌کند برای سرمایه‌گذاری بهتر است سراغ ارزی بروید که پشتیبانی دولتی دارد، مانند دلار آمریکا. او همچنین می‌گوید: «اگر سرمایه‌تان به دلار است می‌دانید می‌توانید با آن اجاره خانه و قبض برق خود را با آن بپردازید».
با توجه به موارد گفته شده درباره کاربرد رمز ارز ، عاقلانه است مقداری از سرمایه‌تان را در بازار رمزارز سرمایه‌گذاری کنید که آمادگی از دست دادن بخشی از آن را داشته باشید. برخی می‌گویند بین ۱٪ تا ۵٪ یا حتی ۱۰٪ از این دارایی بسته به میزان ریسک‌پذیری شما می‌تواند در معرض ریسک قرار بگیرد.