مفهوم بازار دوطرفه در فارکس برای اشاره به میزان تقاضا برای محصولات و خدمات به کار برده می‌شود. در این حالت تقاضا از سمت دو گروه مشتری در بازار مشاهده می‌شود. در این حالت تقاضا به اوج می‌رسد و یکی از طرفین با تمرکز بسیار زیادی میزان تقاضا از سوی گروه دیگر را زیر نظر می‌گیرد. در این حالت میزان تقاضا قیمت را دستخوش تغییر می‌کند. جالب اینجاست که بازار دوطرفه محدود به فارکس نیست و شما می‌توانید این جریان دو طرفه تقاضا را در هر بازاری مالی مشاهده کنید. این روزها این بازارها را می‌توان در گوشه و کنار جهان پیدا کرد. در این بازارها عرضه و تقاضا یکدیگر را تکمیل می‌کنند. در این مقاله از آرون گروپس به بررسی جزئیات بازارهای دو طرفه می‌پردازیم.
بازار دو طرفه چیست؟
بازار دو طرفه نوعی از تجارت است که درآن تامین‌کننده و مشتری در رابطه مستقیمی با یکدیگر عمل می‌کنند. در این میان یک پلتفرم میانجی برای انتقال محصول یا خدمات به مشتری به کار گرفته می‌شود. مشتری و تامین‌کننده در ارزش‌گذاری محصول یا خدمات مشارکت خواهند کرد. این مدل از تجارت قرن‌ها رایج بوده است و قدیمی‌ترین نوع آن در آمریکا مشاهده شده است. در 1830 مردم برای یک پنی به خواننده پرداخت می‌کردند تا او روزنامه را برای آنها بخواند. در همین حال کسب‌وکارها نیز از این فرصت برای تبلیغ محصول یا خدمات خود استفاده می‌کردند. استفاده از این مدل منجر به کاهش قیمت روزنامه شد و از سوی دیگر مردم بیشتری از اطلاعات موجود در روزنامه مطلع شدند.
آشنایی با معاملات Long و معاملات Short
بازار فارکس به خودی خود یک بازار دو طرفه (Two-Sided Market) است و به شما اجازه می‌دهد از روند صعودی و نزولی بازار کسب سود کنید. در این بازار می‌توانید با ایجاد یک پوزیش Long یا خرید از بازار صعودی سود ببرید و اگر گمان می‌کند که قیمت‌ها در ادامه کاهش پیدا می‌کنند با ایجاد یک پوزیش Short باز هم از ریزش قیمت‌ها سود کنید. برای درک بهتر عملکرد بازار دو طرفه به مطالعه ادامه دهید.
بازار دوطرفه کجاست؟
همانطور که گفته شد این روزها بازارهای دو طرفه در صنایع و بخش‌های متفاوتی از بازار به کار برده می‌شوند. در ادامه برخی از موارد کاربرد بازارهای دوطرفه را بررسی می‌کنیم:
- استخدام و کاریابی (در این حالت شرکت‌ها و کارجویان به عنوان تقاضا کننده و عرضه کننده ایفای نقش می‌کنند.)
- پلتفرم‌های سلامتی (در این پلتفرم‌ها پزشکان و بیماران دو سوی بازار دوطرفه را پر می‌کنند)
- بازار فریلنسری (فریلنسرها یا آزادکارها و شرکت‌های طرف قرارداد ترازوی عرضه و تقاضا را تنظیم می‌کنند.)
- پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی و موتورهای جستجو (کاربران و تبلیغ‌کنندگان)
- شرکت‌های مسافربری (رانندگان و مسافران)
- کنسول‌های بازی (گیمرها و سازندگان بازی‌ها)
هماطنور که مشاهده می‌کنید هرجا که تقاضا و عرضه‌ای وجود دارد احتمال ایجاد یک بازار دو طرفه نیز وجود دارد. در بازارهای سنتی ارزش از فروشنده به خریدار انتقال پیدا می‌کند؛ اما در بازار دوطرفه ارزش و هزینه از دو سوی بازار تامین می‌شود. در این بازار کمیسیون تعیین می‌شود و هزینه اشتراک نیز از کاربران دریافت می‌شود. البته ممکن است برخی از پلتفرم‌ها تنها برای یکی از طرفین کارمزد درنظر بگیرند. به عنوان مثال اسنپ در ایران یک بازار دوطرفه میان مسافر و راننده است و شرکت اسنپ کارمزدی را برای رانندگان تعیین کرده است.
چرا بازار دو طرفه اهمیت دارد؟
این بازار به دلیل سادگی محبوبیت زیادی دارد. این پلتفرم‌ها ارتباط میان مشتریان و تامین‌کنندگان خدمات را برقرار می‌کنند. به عنوان مثال مسافران اسنپ به یک وسیله نقلیه امن نیاز دارند که مقرون به صرفه باشد. رانندگان نیز به عنوان تامین‌کننده خدمات به دنبال مشتری هستند. شبکه اسنپ مسافران و رانندگان را به یکدیگر متصل می‌کند. مسافر می‌تواند راننده موردنظر را انتخاب کند.
سرعت ارائه خدمات در این بازارها بسیار بالاست. چرا که همواره تامین‌کنندگان زیادی آماده ارائه خدمات به مشتری هستند. (مثال رانندگان اسنپ را فراموش نکنید.)
در این حالت مشتری با در نظر گرفتن سرعت ارائه خدمات، هزینه و کیفیت خدمات تامین‌کننده را انتخاب می‌کند. برنده تامین‌کننده‌ای است که بهترین خدمات را با بالاترین سرعت، قیمت و کیفیت در اختیار مشتری قرار دهد.
ساختن چنین بازاری با چالش‌هایی همراه است. چرا که باید میان تکنولوژی‌های به کاررفته و خدمات، مدیریت و همینطور پیش بینی عرضه و تقاضا تعادلی برقرار باشد. پلتفرم موردنظر باید آماده پاسخگویی به مشتریان باشد. یکی از بهترین نمونه‌ها از بازارهای دوطرفه گوگل است. گوگل در 9 سال اول فعالیت خود، 7 برابر شرکت‌های بزرگ تلفن همراه جهان رشد کرد. اما چطور؟ گوگل از مدل بازارهای دوطرفه سود برد و محصولات را به صورت رایگان در اختیار مصرف‌کننده قرار داد و برای کسب درآمد به انتشار تبلیغات روی آورد.
اگر گوگل تنها چند صد کاربر داشت، کسب‌وکارها از آن برای تبلیغات استفاده نمی‌کردند. از سوی دیگر اگر تبلیغ‌کنندگان زیادی درکار نبودند، گوگل نمی‌توانست نتایج را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار دهد. این شرکت در سال 2007 تنها 8 سال پس از راه‌اندازی چیزی در حدود 58.4 درصد از سهم جستجوهای آمریکایی را به خود اختصاص داد. در آن زمان حجم کل جستجوهای آمریکایی‌ها 9.6 میلیارد بود.
پلتفرم دو طرفه
یک بازار دو طرفه به لطف یک پلتفرم معاملاتی مانند آنچه در مثال اسنپ بررسی کردیم نیاز دارد. این پلتفرم به واسطه مشتریان به عملکرد خود ادامه می‌دهد. در بازارهای دوطرفه‌ای که تحت تاثیر پلتفرم هستند، ارزش مشتریان براساس ارزش تامین‌کنندگان تعیین می‌شود. در واقع شبکه‌ها زمانی شکل می‌گیرند که یک کاربر خدمات با ارزشی را به کاربر دیگری ارائه دهد. زمانی که در این زمینه به درستی عمل کنید، رقبا شانسی در برابر شما نخواهند داشت. بازارهای دو طرفه موفق با استفاده از مفهوم شبکه عمل می‌کنند. این شبکه می‌تواند تاثیر مثبت یا منفی روی روند بازار داشته باشد. به عنوان مثال شبکه‌های اجتماعی به بهترین شکل از مفهوم شبکه به نفع دوطرف استفاده می‌کنند. در حالی که کاربران شبکه‌ای مانند Upwork بر سر به دست آوردن پروژه‌ها به شدت در حال رقابت هستند و شبکه بزرگ Upwork می‌تواند تاثیرات منفی نیز بر جای داشته باشد. Upwork یک پلتفرم کاریابی و فریلنسری است.
شبکه‌ها و بازارها دوطرفه بر پاییه اعتماد بنا می‌شوند. خودتان را تصور کنید که برای طی کردن مسافتی در شهر با یک غریبه در اسنپ همراه می‌شوید. پلتفرم‌هایی را تصور کنید که برای رزرو هتل و اقامتگاه به کار می‌برید و محل سکونت خود در شهری دیگر را از راه دور تعیین می‌کنید.
این روزها به لطف اوبر (UBER شرکت مشابه اسنپ در خارج از کشور) Facebookو بسیاری از دیگر پلتفرم‌ها مشتریان و تامین‌کنندگان در بازاری دوطرفه مشغول تبادل و تجارت هستند.
تفاوت بازار دوطرفه و بازارهای سنتی
در بازارهای سنتی، زمانی که صحبت از زنجیره انتقال ارزش به میان می‌آید، ارزش از چپ به راست یا از هزینه به سود منتقل می‌شود. اما در بازارهای دوطرفه سود و هزینه در مسیری دو طرفه به چپ و راست در حرکت هستند. زیرا در این بازارها در هر دوسوی بازار متقاضی و عرضه‌کننده وجود دارد.
نمونه‌هایی از بازارهای دوطرفه
زمانی که عبارت Two-sided marketplace را در گوگل جستجو می‌کنید با نام‌هایی مانند Uber، LYFT، Airbnb، Indeed، Etsy و غیره آشنا می‌شوید. درست است که این نام‌ها بسیار شناخته شده‌ای هستند. در ایران نیز شما می‌توانید نمونه‌هایی از این دست بازارها را پیدا کنید. اسنپ و تپسی همتایان اوبر در ایران هستند که به صورت بازار دوطرفه عمل می‌کنند. دیوار و دیجی کالا نیز بازارهای دوطرفه‌ای هستند که مشتری و تولیدکننده را به یکدیگر متصل می‌کنند.
5 نکته برای استفاده از بازار دوطرفه
بازار دو طرفه از قرن‌ها پیش رواج داشته و به نظر نمی‌رسد از رده خارج شود. اما درست مانند هر مدل دیگری شاهد تغییر و تحول آن هستیم. مدل بازار دوطرفه دارای مزایا و معایبی است. در ادامه نکاتی را با شما در میان می‌گذاریم تا درک بهتری از بازار داشته باشید.
به ترافیک نیاز دارید.
هر اندازه تعداد کاربران بیشتری از خدمات و محصولات یک پلتفرم استفاده کنند، پلتفرم برای مخاطبان ارزشمندتر خواهد بود. شبکه‌های اجتماعی مثال خوبی هستند؛ هر اندازه تعداد بیشتری از دوستان و آشنایان شما روی یک شبکه اجتماعی حضور داشته باشند، آن پلتفرم برای شما ارزشمندتر خواهد بود.
بازارها دو طرفه چرخه جذابی را به راه می‌اندازد و هر اندازه مردم بیشتری از آن استفاده کنند، ارزش آن بیشتر می‌شود. هر اندازه تعداد خریداران و فروشندگان روی یک پلتفرم بیشتر شود، تامین کننده به مشتریان بیشتر و مشتری به تامین‌کنندگان بیشتری دسترسی دارد.
در بازار دو طرفه خریداران بیشتری حضور دارند و همین زمینه را برای ورود فروشندگان مهیا می‌کند. ورود فروشندگان خریداران بیشتری را متوجه بازار جدید می‌کند و این چرخه ادامه دارد.
در نهایت برای اینکه بازار و طرفه موفقی داشته باشید باید از هر دو سوی زنجیره تامین و تقاضا افرادی را در پلتفرم داشته باشید.
روی گروه مشکل متمرکز باشید.
زمانی که می‌خواهید جمعیت بیشتری را در بازار داشته باشید باید مسئله اول مرغ بود یا تخم مرغ را به یاد داشته باشید. خریدار بدون وجود فروشنده در بازار شما فعالیت نمی‌کند؛ از سوی دیگر فروشنده بدون حضور خریدار کالا یا خدمات خود را ارائه نمی‌دهد. بهتر است برای حل این مسئله روی گروه دشوارتر متمرکز شوید. باید بررسی کنید و متوجه شوید که دعوت کدام گروه به بازاری که در نظر دارید دشوارتر و انرژی خود را روی جذب آن گروه متمرکز کنید. اگر بتوانید گروه دشوارتر را به بازار دعوت کنید، گروه دوم به دنبال آنها وارد بازار می‌شوند.
در اغلب بازارها قسمت سخت ماجرا جذب فروشندگان است. به عنوان مثال، پیدا کردن شرکت‌هایی که می‌خواهند آگهی کاریابی خود را روی یک پلتفرم جدید منتشر کنند کم است. به همین دلیل سایت‌ها و بازارهایی که در این زمینه فعالیت دارند ابتدا سعی می‌کنند کارفرمایان را مجاب کنند از این بازار استفاده کنند و در ادامه کارجوها وارد بازار دوطرفه می‌شوند. در واقع شما ابتدا باید نیازی را در بازار خود تامین کنید بعد فردی که آن نیاز را دارد به خودی خود برای رفع آن وارد بازار دوطرفه می‌شود.
اعتماد سازی در دو طرف
اگر می‌خواهید بازار دو طرفه موفقی ایجاد کنید باید اعتماد دو طرف را جلب کنید. اگر شما آمازون باشید، می‌وانید به هرکسی اجازه دهید از بازار شما استافده کند اما اگر تازه کار هستید بهتر است به فکر اعتماد سازی با خریدار و فروشنده باشید. اولین اعضا را به دقت زیر نظر بگیرید و مطمئن شوید که در دوسوی بازار کیفیت مطلوبی در جریان است.
به عنوان مثال در پلتفرم کاریابی باید شرکت‌های معتبر و افراد واجد صلامیت را گردهم بیاورید تا فضای خوبی را ایجاد کنید. شرکت‌ها به دنبال استخدام نیروی ناکارآمد نیستند و کارجویان نیز نمی‌خواهند برای شرکت‌های پیش‌پا افتاده کار کنند.
کاربران زیر نظر بگیرید و آموزش دهید
برای بهترین بودن باید راه و رسم استفاده از بازار را به خریدار و فروشنده بیاموزید. قوانینی را برای دو طرف وضع کنید. برای ایجاد یک بازار دو طرفه باید به دقت همه‌چیز را زیر نظر بگیرید و با دقت قوانین را وضع کنید. خاطیان را شناسایی و از پلتفرم اخراج کنید.
مراقب از دست دادن بازار باشید
مهمترین جذابیت بازار دو طرفه در این است که این پلتفرم مسئولیت انجام تراکنش‌ها را برعهده می‌گیرد. اما اگر پلتفرم در اجرای تراکنش‌ها با مشکلی روبه‌رو شود مشتریان و فروشندگان تراکنش را خارج از بازار انجام می‌دهند. در این حالت پلتفرم کارمزدی دریافت نمی‌کند. برای جلوگیری از این امر سعی کنید انجام تراکشن در پلتفرم را تا جای ممکن ساده کنید. کمیسیون را منصفانه تعیین کنید تا پلتفرم شما نشتی نداشته باشد. زمانی که مشتری و فروشنده به خاطر نپرداختن کمیسیون تراکنش را خارج از پلتفرم انجام می‌دهند بازار شما نشتی پیدا کرده است.
رابط کاربری را با ظرافت طراحی کنید، به طوری که انجام تراکنش در خارج از پلتفرم شما دشوار باشد. در این حالت است که مشتریان برای سهولت در انجام معاملات، تراکنش‌ها را درون پلتفرم شما انجام می‌دهند.
در آخر
معامله در بازار دو طرفه در بسیاری از بازارهای مالی جهان رایج است. در این حالت، در دو سوی بازار خرید و فروش در جریان است و زنجیره عرضه و تقاضا یکدیگر را تکمیل می‌کنند. در بازار فارکس شما می‌توانید با خرید و فروش یک دارایی به صورت همزمان یک بازار دوطرفه را تجربه کنید. در بازار دوطرفه فارکس شما می‌توانید همزان با کسب سود از روند افزایش یک جفت ارز از سقوط آن نیز کسب سود کنید. استفاده از این بازار سود شما از فارکس را بیشتر می‌کند. بازار دوطرفه نقدینگی بالایی دارد.
برای موفقیت و کسب سود بیشتر از فارکس بهتر است استفاده از بازارهای دوطرفه را در نظر داشته باشید. برای کسب تجربه استفاده از حساب معاملاتی دموی آرون را در برنامه‌های خود قرار دهید.