مذاکرات با هدف نجات توافق هستهای از هم پاشیده سال 2015 ایران با قدرتهای جهانی، روز جمعه به تعویق افتاد تا مذاکرهکننده ایرانی پس از دوری که با تنشها بر سر درخواستهای جدید از تهران مشخص شده بود، برای مشورت به خانه بازگردد.
دیپلماتهای اروپایی گفتند که این یک مکث ناامیدکننده بود و مذاکرهکنندگان در وین به سرعت در حال رسیدن به پایان راه هستند. با این حال، آنها تاکنون به “برخی پیشرفت های فنی” اشاره کردند.
یک مقام ارشد آمریکایی که در مذاکرات شرکت داشت نیز ابراز ناامیدی کرد. بهتر از آن چیزی بود که ممکن بود، بدتر از آنچه باید باشد، که ما را در موقعیت نامشخصی قرار میدهد که آیا میتوانیم در مدت زمان کوتاهی که برای رسیدن به آنجا باقی مانده است، به جایی که باید برسیم، برسیم. این مقام به شرط ناشناس ماندن به خبرنگاران گفت.
شرکت کنندگان گفتند که قصد دارند به سرعت از سر بگیرند، اگرچه هنوز تاریخی را تعیین نکرده اند. مذاکرهکننده ارشد چین، وان کون، گفت که مذاکرات «امیدوارم قبل از پایان سال از سر گرفته شود». انریکه مورا، دیپلمات اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات را برعهده داشت، این موضوع را تکرار کرد و گفت: “امیدوارم در سال 2021 باشد.”
مذاکرات کنونی در وین میان امضاکنندگان باقیمانده توافق هستهای 2015 – معروف به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام – در 29 نوامبر پس از بیش از پنج ماه آغاز شد، شکافی که ناشی از ورود یک توافق سخت جدید بود. دولت خط در ایران هفته گذشته نیز یک وقفه کوتاه وجود داشت، زیرا هیئت ها برای مشورت با دولت های خود به کشور بازگشتند.
ایالات متحده به طور غیرمستقیم در مذاکرات جاری شرکت کرده است، زیرا در سال 2018 در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا، از این توافق خارج شد. پرزیدنت جو بایدن نشان داده است که می خواهد دوباره به توافق بپیوندد.
مورا گفت: “برای دور هشتم، ما کار زیادی در پیش داریم، یک کار بسیار پیچیده، باید بگویم.” تصمیمات سیاسی دشواری باید گرفته شود.»
قرار بود این توافق در ازای کاهش تحریمهای اقتصادی، برنامه هستهای ایران را مهار کند. بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین همچنان بخشی از این توافق هستند.
مذاکرهکنندگان سه قدرت اروپای غربی گفتند که به تصمیم علی باقری کنی، مذاکرهکننده ایرانی برای بازگشت به تهران «احترام میگذارند»، «هرچند که این تصمیم باعث توقف ناامیدکنندهای در مذاکرات میشود». آنها گفتند که سایر شرکت کنندگان برای ادامه گفتگوها آماده هستند و تاکید کردند که “این مذاکره روز به روز فوری تر می شود.”
پس از دو بار ابراز ناامیدی در جریان مذاکرات اخیر، آنها گفتند که “در 24 ساعت گذشته پیشرفت های فنی وجود داشته است، اما این ما را به نقطه ای که مذاکرات در ژوئن برگزار شد نزدیک تر می کند.”
پس از تصمیم آمریکا برای خروج از توافق و اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران، تهران بار دیگر برنامه هسته ای خود را با غنی سازی اورانیوم بسیار فراتر از حد مجاز در توافق افزایش داده است. ایران همچنین دسترسی ناظران ناظران اتمی سازمان ملل را به تاسیسات هستهای خود محدود کرده است و این نگرانیها را در مورد کارهایی که این کشور خارج از دید انجام میدهد افزایش داده است.
دیپلماتهای سه کشور اروپایی در اوایل این هفته گفتند که «زمان گرانبهای خود را در برخورد با مواضع جدید ایران مغایر با برجام یا فراتر از آن از دست میدهند».
با این حال، زمانی که ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز چهارشنبه به توافقی مبنی بر نصب مجدد دوربینهای آسیبدیده در یک سایت ایرانی که قطعات سانتریفیوژ میسازد، دست یافتند ، یک نشانه از پیشرفت در یک موضوع مرتبط وجود داشت، اگرچه بازرسان در مورد فیلمهایی که میتوانند به آنها دسترسی داشته باشند محدود هستند.
مذاکره کنندگان اروپایی گفتند: ما امیدواریم که ایران در موقعیتی باشد که بتواند به سرعت مذاکرات را از سر بگیرد و تعامل سازنده ای داشته باشد تا مذاکرات با سرعت بیشتری پیش برود.
آنها گفتند که برنامه هستهای ایران «اکنون پیشرفتهتر از همیشه است» و این امر مهم این است که تهران از انجام اقدامات بیشتر که اوضاع را تشدید میکند، خودداری کند.
آنها افزودند: «همانطور که گفتیم، ماهها تا از بین رفتن مزایای اصلی منع گسترش سلاحهای هستهای برجام باقی نمانده است». ما به سرعت در حال رسیدن به پایان راه برای این مذاکره هستیم.»
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این مذاکرات گفت که دور اخیر «بنیان محکمی برای مذاکرات فشرده تر» ایجاد کرده است.
اولیانوف در توییتر نوشت: «مذاکرهکنندگان اکنون بهتر یکدیگر را درک میکنند.