تحلیل حجم

آبان 2, 1402

هر چند قیمت مهمترین پارامتر بررسی رفتار بالقوه ی در آینده بازار تلقی می گردد، اما حجم و تقاضای بازار شواهد بعدی در توصیف رفتارهای صعودی و نزولی بازار محسوب می شوند. حجم بیانگر تقاضای بازار است. قادر به نمایش ضعف و قوت بالقوه و همچنین تابعی برای شاخص های زمانی در شکست های سطوح بالقوه باشند. درک و شناخت تحلیل حجم و رفتارهای مشارکت کنندگان بازار در پیش بینی روند احتمالی قیمت در دارایی های مالی به عنوان یک هنر ظریف و به نوعی معماری بسیار مهم تلقی است.

اغلب افراد مبتدی کاهش در حجـم معاملات را در هنگام فاز تثبیت، به عنوان نشانه ای از ضعف روند می پندارند. رابطه ی بین حجم و روند تثبیت (Sidway or Range) به عنوان یک شاخص مهم در شناسایی رفتار مشارکت کنندگان (خریداران / فروشندگان) قادر استفاده هستید. مخصوصاً زمانی که میزان خیلی کم یا زیاد حجم همراه با رفتارهای غیرمعمول با رنج زیاد یا ، مشاهده می کنید کم.

بر اساس تئوری داو که در وبلاگ آرون گروپس قادر به مطالعه مقاله آن هستید، حجـم باید روند را تایید کند. حجم بایست در جهت روند قبلی یا روند غالـب بر بازار انبساط یابد. حجـم بـه عنوان یک شاخص حامی یا ثانویه ی رفتار بالقوه قیمت در آینده در نظر می گیرند.

در حالت عمومی دو حالت برای تغییر حجم و روند قیمت متصور هستیم:

حجم با افزایش قیمت افزایش و در بازگشت های قیمت در یک روند صعودی کاهش می یابد.
حجم باید با کاهش قیمت افزایش و در بازگشت های قیمت در یک روند نزولی کاهش یابد

نکته کلیدی: رفتار حجم مخالف دو حالت حاکی از اینکه روند صعودی به شکل بالقوه ای نزولی و روند نزولی به شکل بالقوه ای صعودی است.

حجـم بـه عنوان یک معیار جهت بررسی رفتار و عقاید فعالین بازار تلقی می گردد. به عبارت ساده تر جمع سهام یا قراردادهایی که معامله گران در محدوده زمانی مشخصی معامله کرده اند را نمایش می دهد. وقتی حجم را مورد بررسی قرار می دهید، دو نکته زیر را مدنظر قرار دهید:

افزایش حجم حاکی از اینکه مشارکت کنندگان در بازار علاقه مند به دیدن قیمت های بالاتر در یک روند صعودی یا دیدن قیمت های پایین تر در یک روند نزولی هستند. در یک روند صعودی افراد تمایل به شرکت در بازار و روند شکل گرفته دارند پس به انجام خرید های بالاتر گرایش دارند و در یک روند نزولی، به دنبال فروش های پایین تری خواهند بود.
کاهش در حجم حکایت از این موضوع که فعالین اقتصادی اشتیاق خود را برای رویارویی مبنی بر اینکه قیمت در یک روند صعودی بالاتر رود یا در یک روند نزولی پایین تر از دست داده اند. در این صورت بیشتر تمایل به خرید در قیمت پایین تر (روند صعودی) و فروش در قیمت بالاتر (روند نزولی) دارند. مشروط بر اینکه معاملات قبلی خود را آفست و نقد نکرده باشند.

استفاده از واگرایی قیمت و حجم

واگرایی در حجم زمانی اتفاق می افتد که حجـم بدون در نظر گرفتن جهـت قیمت، کاهش داشته باشد. واگرایی حجم حکایت از این موضوع که مشارکت کنندگان در بازار قصد افزایش یا کاهش بیشتر قیمت را ندارند. به طور مثال هنگامی که قیمت رو به افزایش است و حجـم کـاهش می یابد، این اتفاق نشانه این که مشارکت کنندگان علاقه ی کمتری به حرکت رو به بالا دارند. این موضوع برای یک روند صعودی، حکم نزول را دارد.

در تحلیل حجم زمانی قیمت تایید می گردد که بین این دو پارامتر همگرایی شکل بگیرد. در واقع مواقعی که حجم و قیمت هر دو با هم افزایش یابند حکایت از انگیزه و علاقه مشارکت کنندگان برای تغییر قیمت به افزایش هست. در یک روند صعودی و بالا رونده حکایت از افزایش بیشتر قیمت است. در یک روند نزولی و پایین رونده در صورت افزایش حجم، نشانه ها از انگیزه بیشتر مشارکت کنندگان به ادامه روند نزولی است.

به طور مختصر می توان واگرایی و همگرایی حجم و قیمت را چنین در نظر گرفت:

همگرایی: افزایش حجم با قوت گرفت قیمت (نزول یا صعود)، حکایت از ادامه داری روند فعلی بالقوه است.
واگرایی: تناقض در رفتار حجم و قیمت، نشانه ی زود هنگامی از بازگشت بالقوه ی روند فعلی است.

برخلاف اسیلاتورهای مبتنی بر قیمت استاندارد، جهت قیمت هیچ ارتباطی به تعیین واگرایی حجم ندارد.

وجود واگرایی حجم به جهت قیمت وابسته نیست، اما برای تعیین و تشخیص آن صعودی یا نزولی واگرایی نیازمند آن هستیم.از دیدگاه نگارنده مهمترین پالس و سیگنال که با قیمت قادر به استفاده هستید، همین وجود روابط واگرایی است. حال چه در حجم یا در هر محاسبات دیگر بهترین کاربرد را داراست. . باید این مورد را هم در نظر گرفت که هیچ کدام از حالت های واگرایی معکوس ربطی به حجم ندارند. برای این مورد مقاله واگرایی را در سایت آرون گروپس قادر به مطالعه هستید.

در یک فاز تجمیع، حجم به عنوان شاخص زمان بندی شکست سطوح عمل می کند. برای هر دوره هر کجا که حجم تا حداقل ممکن خودش کاهش می یابد، یک شکست سطح رو به بالا یا رو به پایین را تجربه می کند. به زبان ساده، تمام حالت های واگرایی و همگرایی به شرح زیر هستند:

هر گاه حجم و قیمت با هم کاهش یابند، شاهد واگرایی صعودی خواهیم بود. هر گاه حجم و قیمت با هم بالا روند، شاهد تایید صعودی یا همگرایی خواهیم بود.
هر گاه حجم کاهش یابد و قیمت بالا رود، شاهد واگرایی نزولی خواهیم بود. حجم اضافه و قیمت پایین بیاید، شاهد تایید نزولی یا همگرایی خواهیم بود.

بیشتر بخوانید: چگونه انواع واگرایی ها را در نمودار تشخیص دهیم؟

نکات پایانی تحلیل حجم

حجم مطلق به اندازه ی حجم نسبی اهمیت ندارد. تغییر در میزان حجم مهم ترین اطلاعات را درمورد رفتار بالقوه ی قیمت در بازارها ارائه می دهد. کاهش و افزایش میزان حجـم، اطلاعات با ارزشی درمورد سطح علاقه منـدی یا مشارکت در قیمت های مختلف به ما می دهد. و تعیین کننده این موضوع که روند موردنظر قادر به صعود یا نزول است.

قله ها و دره های حجمی مهم و تاریخی یا به عبارت دیگر، انبساط های بیش از حد حجم، سطوح مرجعی را برای سقف ها یا کف های بالقوه در آینده ی بـازار فـراهم می سازند.

نکته کلیدی: تغییر در حجم الزاما برای تشکیل یک روند نیست. روند قادر به ادامه حرکت به صورت طولانی مدت بر روی یک میزان ثابت از حجم هستند.

نکات قابل توجه درمورد مطالعه ی سطوح نسبی در حجم، مقایسه ی حجـم صـعودی در برابـر حـجـم نزولی بازار می باشد. حجم بازار صعودی به دلایل مختلف نسبت به حجم بازار نزولی بیشتر است. تعدادی از این دلایل عبارت اند از:

بسیاری از سرمایه گذاران ترجیح داده که یک معامله در حال ضرر را در بازار رو به پایین به امید رسیدن به سود یا رسیدن به نقطه سربه سر نگه دارند و از این ضرر خارج نشوند. این فعالین بازار حالتی را در بازار نشان که به آن بیزاری از ضرر می گوییم. بسیاری از سرمایه گذاران باور دارند که معامله ی ضرری که هنوز بسته نشـده اسـت، در واقـع ضـرر واقعـی نیست. بنابراین، در پوزیشن های ضررده مانده و این تمایل به نگهداری معاملات، باعث تاثیر بر حجم معاملات بازار در وضعیت نزولی می شود.
سرمایه گذاران و معامله گران می توانند از House Money یا سود گیری بر اساس سرمایه گذاری بیشتر در معاملات جدید در بازار افزایشی استفاده کنند. صندوق های سرمایه گذاری بیشتری حاضرند در بازارهای صعودی به معامله گران سرویس دهند و این مساله باعـث جذب بیشتر سرمایه گذاران بالقوه برای شرکت در بازار می شود.
حجم مطلق برای تعیین سطوح بالقوه ی حمایت و مقاومت بر اساس قیمت های مهم یا تاریخی به کار می آید. همچنین وقتـی بخواهیم میزان مشارکت در سهم های مختلف بخش ها، صنایع، یا بازار کالاهای مختلف را برای یافتن بازارهایی با نقدینگی بیشتر با هم مقایسه کنیم، گردش کل حجم را به نسبت کل حجم سهم های جابه جا شده می سنجیم. با این کار، اطلاعاتی درمورد سطح مطلق مشارکت در یک سهم به دست می آوریم.

در مقالات بعدی با نحوه به کارگیری و عملی حجم و اطلاعات مختلف در این زمینه خواهیم پرداخت. حتما مطالب سایت آرون گروپس را دنبال نمائید.

در بازارهای که داده های مربوط به میزان دادوستد فراهم باشد، تحلیل گران به رابطه بین حجم و قیمت توجه ویژه ای نشان می دهند. افزایش یا کاهش حجم معاملات در روند قیمت پیام های معنی داری درباره آینده و نگرش معامله گران می فرستد.

حجم نیرو را اندازه گیری می کند.

ما باید نیرویی که از تلاش برای خرید و فروش ایجـاد می گردد را مقایسه کنیم. نتیجه ی این نیرو به شکل، افـزایش یا کاهش قیمت، در نمودار مشاهده می شود. هدف از به کار گیری حجم تعیین دست برتر و قوی تر در بازار و شناسایی تغییرات قریب الوقوع در روند حرکتی قیمت است. اصول اولیه و راهنمای کلی تفسیر حجم به شکل چند فرمول زیر خلاصه می شوند:

قیمت و حجم هر دو افزایش یابند = ماهیت رفتار صعودی است. (همگرایی حجم و قیمت)

قیمت افزایشی ولی حجم کاهشی باشد. ماهیت رفتار قاعدتاً نزولی یا به پایان حرکت صعودی نزدیک می شویم. واگرایی حجم و قیمت.

قیمت کاهشی و حجم افزایش یابد. این ماهیت رفتار نزولی است. همگرایی حجم و قیمت

قیمت کاهشی و حجم نیز کاهشی باشد. ماهیت رفتار صعودی است.

در چند فرمول فوق همگرایی و همسویی قیمت و حجـم را به وضوح می بینید. شمع ها می توانند سایه های کوچک نیز داشته باشند که در قضاوت مـا تـأثیری ندارد.

چهار مورد بالا اصول کلی رفتـار حـجـم و قیمت را بیان می کنند. که قابلیت پرداختن به نکات ظریف در روابط حجم و قیمت را ندارند و فقط یک راهنمای کلی هستند. تأکید می شود که چهار مورد فوق، بدون در نظر گرفتن پس زمینه ی رفتار قیمت و حجم، قادر به گمراهی باشند. به ویژه هنگامی که بین قیمت و حجم همسویی وجود نداشته باشد. به عنوان نمونه قیمت در حال صعود ولی حجم رو به کاهش را نشان دهد. برداشت اولیه و ابتدایی ما حرکتی کم رمق و ضعیف را تصور می کند ولی تفسیر رفتار قیمت به همین سادگی نیست.

بارها در نمودارهای مختلف شاهد افزایش قیمت هستیم در حالی که حجم و فعالیت بازار رو به نقصان و کاهش گذاشته است. علیرغم انتظـار مـا مشاهده می گردد که در ادامه ی مسیر انگار قیمت جانی دوباره گرفته و به صعود پیوسته ی خود ادامه می دهد. این رفتار قیمت و حجم با فرمول های فوق قابل تفسیر نیست ولی همیشه دریچه ی جدیدی برای گره گشایی و رفع نواقص الگوها یا فـرمـول هـای ابتـدایی گشوده خواهد شد. بررسی پتانسیل عرضه و تقاضا در سایه های کندل ها می تواند در تحلیل منطقی تر رفتار قیمت و حجم به ما کمک کند.

اولین سوالات هنگام بررسی نمودار قیمت و حجم عبارتند از:

آیا قیمت و حجم همسو یا دارای واگرایی هستند؟
اگر هژمونی مشخصی بین قیمت و حجم وجود ندارد، دلیل آن چیست؟
بازیگران اصـلی (ذی نعفان) بـازار چگونه دام پهن می کنند؟
اگر شمع ها دارای سایه های بلند باشند به چه معنا خواهد بود؟

تحلیل حجم و قیمت در روند

در بخش ابتدایی به ساختارهای ابتدایی قیمت و حجم در قالب رفتار یک کندل (شمع)، اصول و مفاهیم مهمی مطرح شد. وقتی به نمودارهای مختلف نگاه می کنیم، تحلیـل بـر مبنای رفتار یک کندل، ما را دچار خطا در قضاوت می کند. هر چه به رفتار حجـم و قیمت عمیق تر نگاه کنیم، مسلماً به نتایج بهتری می رسیم. همانطور که یک کلمه دارای معناست اما یک جمله دارای معنای بیشتر و مفاهیم قابل انتقال هستند، یک کندل و چند کندل نیز چنین می باشند.

در نمودار بالا در یک روند صعودی، شاهد افزایش قیمت و افزایش حجم و همگرایی قیمت و حجم هستیم. وقتی اصلاح قیمتی رخ می دهد، حجـم چگونه بایستی تفسیر شود؟

آیا با بررسی حجم و قیمت در اصلاح پس از روند می توان پیش بینی نمود که روند صعودی پس از اصلاح ادامه خواهد یافت یا اصلاح صورت گرفته، آغازی برای یک روند نزولی و تغییر جهت روند صعودی است؟ بر اساس قانون تلاش در مقابـل نتیجه، اگر حجم در طول اصلاح با نزول قیمت افزایش یابد، چه نتیجه ای می توان گرفت؟ به احتمال خیلی زیاد این یک اصلاح نخواهد بود و اگر اصلاح باشـد، اصلاحی عمیق و طولانی شکل خواهد گرفت.

اگر در طول اصلاح قیمتی، شاهد کاهش حجـم و واگرایی و عدم همسویی قیمت و حجم باشیم، چه نتیجه ای می توان گرفت؟ به احتمال بسیار زیاد، روند صعودی پس از یک اصلاح ادامه خواهد یافت. اغلب پس از مکث هایی که در طول روند صعودی رخ می دهد، رفتار قیمت به تنهایی قابل تفسیر نیست و ابهامات زیادی در تحلیل ایجاد می کند. در شرایطی که با ضعف رفتار قیمت روبرو می شویم، مهـم تـرین پرسش برای ما اینکه با اصلاح و ادامه روند روبرو هستیم یا با تغییر جهت روند؟

همین روابط در روندهای نزولی نیز معمولاً دیده می شوند.

در یک روند نزولی معمولاً شاهد افزایش حجم در طول بازوی حرکتی نزولی هستیم که روند نزولی را تأیید و در اصلاح های یک روند نزولی انتظار کاهش حجم را داریم که تأییدیه ای بر ادامه ی روند نزولی پس از پایان یافتن اصلاح می باشد و در صورتی که اصلاح بـا افـزایش حجم روبرو شود، به احتمال فراوان انتظار تغییر جهت روند نزولی را داریم.

برای درک بهتر رابطه ی حجم و قیمت در روندهای صعودی و نزولی چندین حالت مختلف در تصویر زیر تشریح می شوند. نکته ی اصلی در این روش تحلیلی، درک رابطه ی متقابل حجم و قیمت در طول روند است.

در نمودار بالا چند حالت مختلف برای بررسی روابط قیمت و حجـم در نظر گرفتیم، که جزئیات هر یک را تحلیل می کنیم .

نمودار شماره یک: شرایط افزایش در قیمت و حجم نیز در حال افزایش. همراه با افزایش حجم و فعالیت بازار، دامنه ی نوسان کندل از پایین تا بالای کنـدل (اسپرد کندل) همسـو بـا حجـم افزایش می یابد و همگرایی قیمـت بـا حجـم کـه معمولاً نتیجه ی مستقیم فعالیت حرفه ای های بازار است، در رفتار قیمت نمایان می گردد. همسویی قیمت و حجـم در وضعیت نمودار شماره یک نشان دهنده ی غلبه و برتری تقاضا نسبت به عرضه است. به عبارت ساده تر بازار در احاطه کامل خریداران است. بنابراین بر ادامه روند افزایشی قادر به خوش بینی هستیم.

نمودار شماره دو: شرایط افزایش در قیمت و باز حجم افزایشی. همراه با افزایش حجـم و تلاش شدید فعالین برای افزایش قیمت، کندل آخر رفتار متفاوتی را به نمایش می گذارد. گویا عرضه ها در بازار قوت گرفته اند و احتمالاً گروهی از معامله گران در حال تسـويه باشند و بازار در حال دست به دست شدن باشد یا شاهد مکثی در ادامه باشیم. ماهیت رفتار کندل پایانی نزولی ولی بایستی منتظـر کنـدل هـای بعـدی باشـیـم تـا بتـوان قضاوت دقیق تری ارائه نمود.

نمودار شماره سه: شرایط افزایشی در قیمت و حجـم افزایشی. آخـریـن کـنـدل نسبت به کندل های دیگر دامنه ی نوسان کمتری دارد و علت آن به خاطر کاهش فعالیت است. این نیز در حجم مشخص است. حجم و قیمت هنوز در ایـن کـنـدل همسو هستند ولی علت کاهش حجم و فعالیت بازار دقیقاً مشخص نیست، مگر اینکه ترکیب کنـدلی موجود در سقف یک روند صعودی شکل گرفته باشد. در این شرایط کاهش حجـم را با احتمال بیشتری به کاهش تقاضا قادر به نسبت دادنیم.

نمودار شماره چهار: شـرایط افزایشی در قیمت و حجـم در آخـرین کنـدل کاهشی. که نشان دهنده ی روان تری حرکت قیمت در بازار است. از طرفی نشان می دهـد بـرای افزایش قیمت نیازی به فشار اضافی نیست. در این حالت عرضه، بسیار ضعیف و ظاهراً مقاومتی بر سر راه افزایش قیمت وجود ندارد. به زبان ساده بازار در احاطه ی کامل خریداران می باشد.

نمودار شماره پنج: شرایط افزایشی در قیمت و حجم با جهش ناگهانی روبرو می شود. این حالت یکی از مهم ترین اتفاقات بازار در پایان روندهای صعودی را می تواند رقم بزند. جهـش بسیار بزرگ در حجـم در مقایسه با حجم کندل های قبلی نشان دهنده ی تقاضای افراطی در بازار است. این حالت را می توان در شرایطی که بازار از یک مقاومت مهم یا سقف تاریخی عبور می کند نیز مشاهده نمود. یا می تواند نشانه های اولیه ی تله بـرای به دام انداختن سهامداران جـزء تلقی شود. عرضه در این حالت به احتمال بسیار زیاد بایستی بالا باشد زیـرا بـرای ایجـاد چنین کندلی در مقایسه با کندل های قبلی، بازار زور بسیار زیادی صرف کرده است و احتمالا با عرضه کنندگان مهمی، درگیر بوده است. همه چیز در کندل بعد از این اتفـاق مشخص خواهد شد.

مثال هایی که تاکنون در مـورد حجـم مـورد بررسی قرار گرفتند، بیشتر بخاطر یادگیری اصول و درک بهتر مطرح شدند. وقتی به نمودارهای مختلف مراجعه می کنیم با انبوهی از ساختار های کندلی در برابـر حـجـم هـای متفاوت روبرو خواهید شد. از این رو تحلیل حجـم و قیمت به درک بسیار عمیقی از رفتار متقابل خریداران و فروشندگان نیاز دارد. در نمودارهای واقعی قیمت، اغلب شاهد تشکیل سایه های کوتاه و بلند در بالا و پایین کندل ها هستیم و برای تحلیل رفتار قیمت نیاز به بررسی دقیق تر حجم داریم.