شناخت انواع بازارهای بورس ایرانی و جهانی
بازارهای بورس در سراسر جهان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. همواره فرصتهای بزرگی برای سرمایهگذاری در این بازارها وجود دارند که میتوان از آنها برای رسیدن به اهداف مالی استفاده کرد. در این بازارها میتوان به شکلهای مختلفی به معاملات مالی پرداخت و در صورت برخورداری از دانش نسبی، سود قابل توجهی کسب کرد. از سوی دیگر انواع بازار بورس نقشی مهمی را در اقتصاد کشورها ایفا میکنند. اگر بازارهای بورس یک کشور شرایط مناسبی داشته باشند، شرایط اقتصادی در آن کشور و منطقه جغرافیایی با پیشرفتهای بزرگی همراه میشود.
امروزه به هرکجای دنیا که بروید، میتوانید بازارهای بورس و اثرات آنها را مشاهده کنید. بازارهای بورس در اشکال مختلفی فعالیت میکنند و دارای طیف بسیار گستردهای هستند. در واقع چیزی که این بازارها را جذاب میکند، تنوع بسیار بالای آنها و روشهای متفاوت معاملات در آنها است. با توجه به اهمیت بازارهای بورس در عرصه جهانی و داخلی لازم است که انواع این بازار را بشناسید. برای آشنایی کامل با انواع بازار بورس در ایران و خارج از کشور، با ما در این مطلب همراه باشید.
فهرست مطالب
بازارهای بورس داخلی
وقتی صحبت از بازارهای بورس داخلی میشود، تمام افکار به سمت بازار اوراق بهادار میروند. در حقیقت بسیاری از افراد فکر میکنند که تنها این نوع از بازار بورس در ایران فعالیت دارد. اما باید بدانید که بازارهای بورس در ایران به چهار دسته مختلف تقسیم میشوند. بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و فرابورس چهار نوع فعالیت بازارهای بورس در ایران هستند. در ادامه این چهار بازار را باهم بررسی میکنیم.
بورس اوراق بهادار
شناختهشدهترین بازار بورس در ایران، بازار بورس اوراق بهادار است. بورس اوراق بهادار را میتوان بهعنوان بزرگترین و مهمترین بخش بازار سرمایه در ایران دانست. این بازار، یک بستر معاملاتی رسمی و دائمی در کشور است. در این بازار بورس انواع مختلفی از ابزارهای مالی از جمله سهام شرکتهای مختلف و اوراق مشارکت مورد معامله قرار میگیرند. شیوه فعالیت این بازار بدینگونه است که هر شرکتی با نماد بورسی ویژه خود در تابلوی بورس ظاهر میشود. سرمایهگذاران میتوانند در ساعات کاری به بازار بورس مراجعه کنند و این سهمها را معامله کنند. شرکتهایی که نمادشان بر روی تابلوی بورس نمایان میشود، به دو دسته تولیدی و سرمایهگذاری تقسیم میشوند.
دسته اول این سهمها یعنی سهام تولیدی متعلق به شرکتهایی است که بهمنظور تولید یک کالای ویژه فعالیت میکنند. این دسته از شرکتها در گروه صنایع فعال درون بورس قرار میگیرند. شرکتهای تولیدی خودرو، مواد اولیه و … از انواع رایج این شرکتها هستند. دسته دیگر سهمهای موجود در بازار بورس اوراق بهادار مربوط به شرکتهایی است که بر سرمایهگذاری تمرکز دارند. هلدینگها، بانکها، شرکتهای تامینکننده سرمایه و موسسات مالی از سهمهایی هستند که در این دسته قرار میگیرند.
بازار بورس اوراق بهادار نیز دارای دو شاخه اصلی است. در واقع این دو شاخه، سهمها را بر اساس ارزش و اعتبار رتبهبندی میکنند. سهمهایی که بیشتر به معیارهای این بازار نزدیک شده باشند در شاخه اول و باقی سهمها به ترتیب در شاخه دوم سهمهای بازار بورس اوراق بهادار قرار میگیرند. برخی از این معیارها میزان حداقل مبلغ سرمایه ثبت شده، حداقل درصد سهام شناور، عدم وجود زیان انباشته، مقدار معاملات، حداقل قیمت بازار سهمها، درصد حقوق صاحبان سهمها و تعداد سهامداران هستند.
بازار بورس کالا
بهعنوان یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران میتوان به بورس کالا اشاره کرد. در واقع این بازار یک بستر معاملاتی سازمانیافته است که تنها در معاملات کالا فعالیت میکند. این بازار برای اولینبار با هدف ایجاد فضای رقابتی بهمنظور قیمتگذاری بهتر و آسانتر شدن معاملات نقدی و در لحظه کالاها ایجاد شد. این بازار یک بستر معاملاتی بسیار شفاف است که جای هیچگونه تخلفی در آن وجود ندارد. تمام معاملات در این بازار بر پایه سیستم عرضه و تقاضا انجام میشوند.
در بازار بورس کالا، دارندگان کالاها که در بیشتر موارد تولیدکننده هستند، کالای خود را عرضه میکنند. کارشناسان بازار بورس کالا بر طبق قوانین و شاخصهای تعیینشده، برای کالای مورد نظر یک قیمت تعیین میکنند. این قیمت به عرضهکننده اعلام شده و در صورت توافق برای اجرایی شدن در دسترس متقاضیان قرار میگیرد. اصولا کالاهایی که در این بازار معامله میشوند، مواد اولیه خام هستند. از جمله این کالاها میتوان به پسته، زیره، زعفران، گندم و شکر اشاره کرد. همچنین در این نوع از بازار بورس ابزارهایی از جمله سپرده کالایی، سلف استاندارد، گواهی قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله نیز مورد معامله قرار میگیرند.
بورس کالای ایران شامل دو بخش مختلف است. بخش اول یعنی بخش فیزیکی به معامله خود کالا میپردازد. در واقع در این بخش خود کالاها معامله میشوند و معمولا پس از معامله به استفاده در فضاهای تولیدی رفته و از آنها در ساخت کالاهای جدید استفاده میشود. دومین بخش بازار بورس کالای ایران، بخش مشتقه است. در این بخش اوراقی معامله میشوند که بهخودیخود ارزشی ندارند و به کالاهای دیگری بستگی دارند. در این بخش از بازار کالا، معاملات بر سر ابزارهای معاملات مختلفی از جمله گواهی سپرده کالایی که بر اساس ارزش هر کالا عرضه میشود، انجام میشود.
بازار بورس انرژی
بورس انرژی قطعا یکی از جذابترین بازارهای مالی درون کشور است. این بازار یک بستر معاملاتی سازمانیافته است که تنها بر روی معاملات انرژی و اوراق مبتنی بر آنها فعالیت خود را ادامه میدهد. در واقع این بازار شباهت بسیاری به بازار بورس کالا دارد. تفاوت این دو بازار در این است که بازار بورس انرژی بهجای مواد اولیه، بر روی انرژیهای رایج از جمله برق، نفت، گاز و … تمرکز دارد. در این بازار، اوراق بهاداری که ماهیت آنها نیز بر پایه این انرژیها است نیز مورد معامله قرار میگیرند. در این بازار تمرکز بسیاری بر روی حملکنندههای انرژی از جمله نفت و مشتقات آن، انواع گاز و مشتقات آن، برق و زغالسنگ قرار گرفته است.
بازار بورس انرژی نیز همانند بازار بورس کالا به دو بخش فیزیکی و مشتقه تقسیم میشود. بخش فیزیکی این بازار بر روی معامله خود انرژیها یعنی نفت، گاز، برق و … تمرکز دارد. بخش مشتقه این بازار نیز بر ابزارهایی از جمله انواع قراردادهای آتی، قرارداد اختیار معامله، قراردادهای سلف موازی و ابزارهای سرمایهگذاران حقیقی تمرکز دارد.
بازار فرابورس؛ فضایی برای سهمهای کوچک
اگر کمی درباره بازارهای بورس داخلی تحقیق کرده باشید، قطعا با نام بازار فرابورس مواجه شدهاید. بازار فرابورس جدیدترین بورس ایران است که در سال 1387 با دریافت مجوزهای رسمی از شورای عالی بورس، فعالیت رسمی خود را شروع کرد. ممکن است در نگاه اول فرابورس برایتان کمی عجیب و متفاوت به نظر برسد.
این بازار بر اساس سیستم عرضه و تقاضا فعالیت دارد. در واقع سهمهای موجود در این بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا ارزشگذاری میشوند. به دلیل سادگی فرایند خریدوفروش و شرکت در این بازار، حتی شرکتهای کوچک نیز میتوانند فعالیت خود را در بازار فرابورس آغاز کنند. شرکتهای کوچکی که نمیتوانند وارد بورس اصلی شوند، سهمهای خود را در بازار فرابورس بهسادگی عرضه میکنند. در واقع هدف اصلی بازار فرابورس این است که تعداد بسیاری از بنگاههای اقتصادی داخل کشور را ساماندهی و مدیریت کند و برای تامین مالی آنها از طریق بازار سرمایه اقدام کند.
بازار فرابورس بهعنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه ایران، امکانات و ابزارهای مختلفی را برای تامین بودجه مورد نیاز بنگاههای اقتصادی فراهم میکند. این بازار به بنگاههای اقتصادی کوچک و نیازمند سرمایه این امکان را میدهد که از حداکثر ظرفیتهای بازار سرمایه بهرهمند شوند. بازار فرابورس باعث شده است که آن بخش از بازار سرمایه که توانایی ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند، سازماندهی و یکپارچه شوند. آسان بودن شرایط ورود به فرابورس باعث شده است که دوره زمانی پذیرش شرکتها کاهش پیدا کند.
بازار فرابورس نیز شامل هفت بازار با نامهای بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکتهای کوچک و متوسط است. در این میان بازارهای یک، دو و پایه از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. همچنین باید بدانید که سازمان بورس اوراق بهادار فعالیتهای مالی و عملیاتی شرکتهای فرابورس را تحت نظارت خود قرار داده است.
انواع بازار بورس بینالمللی
حال که با چهار بازار بورس داخلی آشنا شدید، لازم است که برترین بازارهای بورس بینالمللی را نیز بشناسید. بازارهای بورس بینالمللی بر خلاف وضعیتی که در داخل کشور وجود دارد، بسیار متنوعتر هستند. در واقع در این بازارها میتوان با فرصتهای گستردهتری روبرو شد. همواره در این بازارها میتوان طیف گستردهای از سهمها و اوراق بهادار را معامله کرد. در ادامه به معرفی معروفترین و معتبرترین انواع بازار بورس در سطح بینالمللی میپردازیم.
بازار بورس نزدک (NASDAQ)
یکی از بزرگترین و معتبرترین بازارهای بورس در سراسر جهان بازار بورس نزدک است که با اختصار (NASDAQ) شناخته میشود. کلمه NASDAQ مخفف عبارت (National Association of Securities Dealers Automated Quotations system) به معنای سامانه اعلام قیمت خودکار انجمن ملی معاملهگران اوراق بهادار است. بازار بورس نزدک در سال ۱۹۷۱ میلادی تاسیس شد تا معاملهگران بتوانند بهصورت الکترونیکی قیمت سهمها را تعیین کنند.
در واقع این بازار اولین بازار بورس در جهان است که امکان معامله الکترونیکی را برای کاربرانش فراهم کرده است. بازار بورس نزدک به این دلیل تاسیس شد که مبادله سهمهایی که شرایط ورود به بازار بورس نیویورک را نداشتند، ممکن شود. بازار نزدک در روزهای ابتدایی فعالیت خود با استفاده از ارتباطات تلفنی معاملات مالی را انجام میداد، اما حالا در این بازار همهچیز به شکل آنلاین و الکترونیکی قابل انجام است.
در بازار بورس نزدک سهام شرکتهای بزرگی قبال معامله هستند. شرکتهای فعال در زمینه حوزه نرمافزار، کامپیوتر و ارتباطات بیشترین سهمهای بازار بورس نزدک را در اختیار دارند. بازار بورس نزدک فضایی فوقالعاده برای رشد سرمایهگذاران و شرکتها است. سرمایهگذاران میتوانند در این بازار با خرید سهام شرکتهای بزرگی از جمله اپل، آمازون، مایکروسافت، فیسبوک، ژیلیاد ساینس، استارباکس، تسلا و اینتل سرمایه خود را چندبرابر کنند و به اهداف مالی خود برسند. از سوی دیگر بازار بورس نزدک یک فرصت عالی برای شرکتهایی است که نیاز به سرمایه دارند. شرکتها در صورت برخورداری از مجوزها و شرایط لازم، میتوانند سهام خود را در این بازار به فروش برسانند و از این طریق میزان سرمایه مورد نیاز خود را کسب کنند.
بورس نیویورک NYSE
بورس نیویورک یکی از بزرگترین بازارهای بورس جهان است که در شهر نیویورک استقرار دارد. این بازار با نام اختصاری NYSE بسیار معتبر و معروف است. آمارها نشان میدهند که این بازار بورس از لحاظ تعداد شرکتهای تحت پوشش و میزان سرمایه در حال گردش همواره جز دو بازار بورس برتر جهان است. در واقع رقابت سنگینی میان این بورس و بازار بورس نزدک در تصاحب رده اول بزرگترین بازار بورس جهان وجود دارد. در واقع میتوان گفت که این بورس در لیست برترینها، به شکل مشترک اول است.
کارگزاران بسیاری در این بازار همواره در حال فعالیت هستند. این کارگزاران سعی میکنند تا بهترین قیمتها را برای سرمایهگذاران فراهم کنند تا افراد بیشتری را جذب کنند. این بازار که در واقع یک بازار بورس اوراق بهادار است، سهام شرکتهای بزرگی از جمله هلدینگ برکشایر هاتاوی، صنایع غذایی کوکاکولا، خدمات رسانه و سرگرمی والت دیزنی و هواپیمایی بوئینگ را قابل معامله کرده است. معامله سهمهای مختلف در بازار بورس نیویورک به روش حراج یا همان مزایده صورت میگیرد. سرمایهگذاران معمولا این معاملات را از طریق کارگزارانی که در این بازار فعال هستند انجام میدهند و یا این که این کار معاملات را شخصا بهصورت الکترونیکی و آنلاین تکمیل میکنند.
بازار بورس تورنتو (TSE)
یکی دیگر از انواع بازار بورس در سطح جهانی، بازار بورس تورنتو (TSE) است. این بازار بورس که در شهر تورنتو، کشور کانادا فعالیت دارد، از لحاظ میزان ارزش بازار، بزرگترین بازار بورس اوراق بهادار در کشور کانادا، سومین در آمریکای شمالی و هفتمین در جهان است. طبق آخرین آمار ثبت شده ارزش واقعی این بازار بورس چیزی بیش از 2 تریلیون دلار کانادا است.
لیست برخی از بزرگترین شرکتهایی که سهمهایشان در بازار تورنتو معامله میشوند، عبارتاند از:
- شرکت ژنرال موتورز
- بانک مونترآل کانادا
- هتلهای فرمانت
- شرکت راهآهن ملی کانادا
- شرکتهای شاخص اساندپی تورنتو
- رویال بانک کانادا
- شرکت تامسون رویترز
شرکت لابلو کمپانیز
بورس هنگ کنگ (HKEX)
اگر درباره انواع بازار بورس خارجی کمی تحقیق کنید، بارها با نام بورس هنگ کنگ (HKEX) روبرو خواهید شد. این بازار که از معتبرترین و بزرگترین بازیهای مالی جهان در منطقه شرق آسیا است، در سال 2000 با ادغام سه موسسه مالی بزرگ در شهر هنگ کنگ تاسیس شد. این بازار بورس تمام تمرکز خود را بر روی معاملات مالی در منطقه شرق آسیا و اقیانوسیه قرار داده است. هماکنون در این بازار ۲۳۱۵ سهام مختلف قابل معامله هستند. ارزش مالی این بازار نیز معادل ۳.۹ تریلیون دلار برآورد شده است.
مهمترین شاخص در این بازار بورس، شاخص هنگ سنگ نام دارد. شاخص هنگ سنگ شاخص بازار سهام بورس هنگ کنگ است که برای ثبت اطلاعات و نظارت بر تغییرات عملکرد روزانه بزرگترین شرکتهای فعال در بازار بورس هنگ کنگ کاربرد دارد. شاخص هنگ سنگ حدود پنجاه و هشت درصد ارزش کل بازار بورس هنگ کنگ را تشکیل میدهد.
بورس سنگاپور (SGX)
بازار بورس سنگاپور یکی دیگر از بازارهای مالی در قاره آسیا است که تحولات مالی بزرگی را در این منطقه جغرافیای ایجاد کرده است. شواهد نشان میدهد که دولت سنگاپور با تاسیس این بازار توانسته است که تنها در 6 سال رشد اقتصادی 40 درصدی داشته باشد. بازار بورس سنگاپور متعلق به شرکت خدمات مالی سنگاپوری است که در زمینه معاملات اوراق قرضه، اوراق بهادار و سهام شرکتها و همچنین مدیریت بازار بورس فعالیت این کشور فعالیت دارد. این بازار فعالیت رسمی خود را در سال 1999 آغاز کرد و خیلی زود توانست که به یکی از اعضای فدراسیون جهانی بورس تبدیل شود. در این بازار بورس میتوان سهام شرکتهای معتبری را معامله کرد.
برخی از این شرکتها عبارتاند از:
- شرکت نامورا هولدینگز
- شرکت گریت ایسترن لایف
- شرکت اسبیاس ترانزیت
- شرکت جنتینگ سنگاپور
- شرکت سنگاپور پست
- شرکت کامفورتدلگرو
- شرکت کپل کورپوریشن
بورس توکیو (TSE)
یکی دیگر از انواع معتبر بازار بورس در سطح جهانی، بازار بورس توکیو با نام اختصاری (TSE) است. این بازار فعالیت رسمی خود را اولینبار در سال 1870 میلادی در شهر توکیو، پایتخت کشور ژاپن آغاز کرد. این بازار بورس همواره در رده چهارم و سوم بزرگترین بازارهای بورس بینالمللی از لحاظ گردش مالی قرار میگیرد. در این بازار بورس بزرگ و معتبر، سهام شرکتها و برندهای بزرگی مثل تویوتا، کنون، میتسوبیشی، سونی، پاناسونیک و یاسکاوا عرضه میشوند.
یکی از نکات مثبتی که درباره این بازار بورس وجود دارد، امکان خرید سهام بهصورت کاملا آنلاین است. این بازار بورس از سال 1999 شعبه حضوری خود را تعطیل کرد و از آن سال تاکنون تمام معاملات مالی را با استفاده از تجهیزات اینترنتی انجام میدهد. این بازار پر از فرصتهای مالی بزرگ برای سرمایهگذاری است.
البته باید بدانید که امکان معامله تمام سهمهای بازار بورس توکیو برای معاملهگران خارجی وجود ندارد و سرمایهگذاران خارجی میتوانند تنها برخی از این سهمها را معامله کنند. این محدودیتها بر طبق قوانینی صورت گرفته است که دولت ژاپن برای کنترل شرایط اقتصادیاش در نظر گرفته است.
بورس لندن (LSE)
یکی دیگر از انواع معتبر بازار بورس در سطح بینالمللی، بازار بورس لندن است که با نام اختصاری (LSE) شناخته شده است. بورس لندن یکی از معتبرترین و قدیمیترین بازارهای بورس در سراسر جهان است. این بازار که بیش از 200 سال قدمت دارد، برای اولینبار در سال 1801 میلادی فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است. این بازار بورس یک الگوی مناسب برای بازارهای بورس معتبری از جمله بازار بورس تورنتو بوده است. در این بازار بورس میتوان سهمهای شرکتهای نفتی، خودروسازی، ارتباطی و تکنولوژی معتبری را معامله کرد. از جمله شرکتهایی که در بازار بورس لندن فهرست شدهاند میتوان به این موارد اشاره کرد:
- شرکت وودافون
- شرکت هیوندای
- شرکت فلکس واگن
- شرکت تویوتا
- شرکت پیپی
- شرکت رویال داچ شل
- شرکت فرست گروپ
- شرکت میتسوبیشی
بازار بورس لندن به دو شیوه حضوری و آنلاین خدمات خود را به معاملهگران ارائه میکند. معاملهگران میتوانند وارد بستر آنلاین این بازار شوند و یا این که به شیوه حضوری به تالار این بازار بورس در لندن بروند. تالار این بازار بورس در میدان پاترنوستر لندن، در نزدیکی کلیسای سنت پائول قرار دارد.
بازار بورس استرالیا (ASX)
یکی از بازارهای بورس نوپا در سطح بینالمللی، بازار بورس استرالیا است که با نام اختصاری (ASX) شناخته میشود. این بازار که بزرگترین بازار بورس اوراق بهادار در کشور استرالیا است، در سال ۲۰۰۶ با ادغام بازارهای بورس اوراق بهادار استرالیا و بازار بورس آتی سیدنی، تاسیس شد. مالک اصلی این بازار بورس شرکت ایاساکس لیمیتد است که در شهر سیدنی فعالیتهای این بازار را نظارت میکند. این بازار بورس توانسته است با ارزش 1.4 تریلیون دلار، در فهرست ۱۰ بازار بورس اوراق بهادار جهان قرار بگیرد. سهم شرکتهای بزرگی مثل نیوکرست ماینینگ، سانتوس لیمیتد، گروه بانکداری استرالیا و نیوزیلند، بیاند اینترنشنال، بیاچپی و سون وست مدیا در این بستر مالی مورد معامله قرار میگیرند.
بازار بورس فرانکفورت (FWB)
بورس سهام فرانکفورت (FWB) یکی دیگر از انواع بازار بورس سهام است که از لحاظ میزان سرمایه در حال گردش، در رتبه دوازدهم برترین بورسهای دنیا قرار دارد. این بازار بورس معتبر که در شهر فرانکفورت فعال است، توسط دویچه بورزه اداره میشود. دویچه بورزه شرکت ادارهکننده بازار بورس فرانکفورت، برای معاملات سهام و سایر معاملات مرتبط با اوراق بهادار است. دویچه بورزه یک شرکت سهامی است که در سال ۱۹۹۳ تأسیس شده است. از جمله شرکتهای معتبر فعال در این بازار بورس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت آئودی
- شرکت ایرباس
- شرکت پورشه
- گازپروم
- شرکت پوما
- شرکت آدیداس
- شرکت لنوو
- بانک دویچه آلمان
- شرکت زیمنس
- شرکت گوگل
- شرکت لوفت هانزا
ورود به بورسهای جهانی با خدمات آرون گروپس
همانطور که در این مطلب خواندید، انواع بازار بورس، بهویژه بازارهای بورس خارجی دارای سهمها و فرصتهای قابل توجهی برای رسیدن به اهداف مالی سرمایهگذاران هستند. اما سوالی که ممکن است پیش بیاید، این است که چگونه میتوان در بازارهای بورس بینالمللی سرمایهگذاری کرد؟ سرمایهگذاری در بازارهای بورس جهانی به شکل مستقیم برای کاربران ایرانی ممکن نیست. اما نگران نباشید، چرا که با استفاده از خدمات یک کارگزاری معتبر و باتجربه در زمینه بورس جهانی، میتوانید از ظرفیتهای بسیار بالای این بسترهای معاملاتی بهرهمند شوید و به اهداف مالی خود برسید.
آرون گروپسسس یکی از معتبرترین کارگزاریهایی است که خدمات ویژه خود را به کاربران ایرانی ارائه میکند. افرادی که قصد سرمایهگذاری در انواع بازار بورس جهانی را دارند، میتوانند با استفاده از خدمات آرون گروپس در این بازارها فعالیت رسمی خود را آغاز کنند. آرون گروپس با تجربه بالای خود در بازارهای جهانی میتواند، فرصتهای فوقالعادهای را در بازارهای بورس برای شما ایجاد کند.