بازار بورس تهران؛ فعال از سال 1346
در سال‌های گذشته میزان فعالیت ایرانیان در بازار بورس افزایش زیادی داشته است. این افزایش باعث شده تا در حال حاضر حدودا بیش از 15 میلیون نفر در ایران کد بورسی دریافت کنند. فعالیت در بازار بورس ریسک بالایی دارد؛ با این حال فرصت‌های کسب سود برای سهام‌داران بسیار زیاد است. از همین رو سهام‌داران باید اطلاعات کافی در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار بورس داشته باشند. به‌منظور کسب اطلاعات در این زمینه و رسیدن به سود بالا، باید با ماهیت بورس و فعالیت اقتصادی در آن آشنا شوید. فعالیت در بازار بورس در چند مرحله انجام می‌شود و در این راه سهام‌داران نیازمند منابعی اطلاعاتی در زمینه بورس هستند. با ما همراه باشید تا با تاریخچه بورس و مراحل فعالیت در بازار بورس تهران آشنا شویم.
فهرست مطالب
بررسی تاریخچه بازار بورس در دنیا
قبل از بررسی بازار بورس تهران، لازم است که با تاریخچه بورس در دنیا آشنا شویم. در مجموع بازار بورس در دنیا با هدف شراکت و تقسیم سود به دست آمده از آن در میان شرکا ایجاد شد. به عبارت ساده‌تر افراد در بازار بورس می‌توانستند با سرمایه کم خود در فعالیت‌های اقتصادی گسترده شرکت کنند. به این ترتیب به نسبت سرمایه‌ای که وارد می‌کردند از سود به دست آمده در این فعالیت‌ها بهره‌مند می‌شدند. لازم به ذکر است که جمع شدن سرمایه‌های کم افراد بستری برای سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌تر را فراهم می‌کرد. در نتیجه این فرایند، جوامع بشری در زمینه اقتصادی به شکل چشمگیری پیشرفت داشتند.
واژه بورس چه معنایی دارد؟
با جستجوی ریشه واژه بورس درمی‌یابیم که این واژه در واقع متعلق به زبان فرانسوی بوده و به معنی کیف پول است. باید بدانید که درست مانند سایر واژگان، برای واژه بورس نیز پیشینه تاریخی خاصی وجود دارد. بیشتر کارشناسان حوزه بازار بورس معتقد هستند که واژه بورس برای اولین از قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ کشور بلژیک رواج پیدا کرد. باید بدانید که در آن دوره تاریخی، بازرگانان شهر بروژ مکانی را برای گردهمایی‌های خود اختصاص داده بودند.
مکان گردهمایی بازرگانان در شمال غربی شهر بروژ قرار داشت که در واقع میدانی روبه‌روی خانه فردی اشراف‌زاده به نام واندر بورس بود. به مرور زمان چندین مکان دیگر با همین هدف ایجاد شد که مردم به‌منظور خریدوفروش کالا در آن مکان‌ها جمع می‌شدند. مردم از این مکان‌ها با نام بورس یاد می‌کردند. با گذشت زمان این مکان‌ها به سازه‌های مسقف تبدیل شده و قوانینی برای ورود به آن‌ها فعالیت در این ساختمان‌ها وضع شد.
سیر تحولات بازار بورس در جهان
در ابتدا بازارهای بورس، مکانی برای تمام افراد در جامعه بود تا بتوانند مبادلات خود را انجام دهند. از همین رو قوانین خاصی برای ورود به این بازارها و فعالیت در آن‌ها وجود نداشت. البته این وضعیت به مرور زمان تغییر پیدا کرد و چارچوب مشخصی برای آن تعیین شد. به این ترتیب، این مکان‌ها که فضای آزاد قرار داشتند، به ساختمان‌هایی با تالارهای بزرگ تبدیل شدند. پس از این اتفاق، تنها بازرگانان اجازه حضور در بازار بورس را داشتند و مردم عادی دیگر نمی‌توانستند وارد این مکان‌ها شوند.
تمام بازرگانان و افراد فعال در بازارهای بورس به‌منظور کاهش ریسک معاملات و افزایش سود خود، تلاش می‌کردند که با بازرگانان دیگر مشارکت داشته باشند. چرا که در چنین شرایطی، تمام سود و ضرر احتمالی در فعالیت‌های مشترک بین تمام شرکا تقسیم می‌شد. از همین رو بازرگانان می‌توانستند با ریسک بسیار کمتری به انجام معاملات خود بپردازند. در نتیجه این فرایند شرکت‌های سهامی در بازارهای بورس ایجاد شده و در چرخه اقتصادی نقش مهمی را ایفا می‌کردند. اولین شرکت سهامی دنیا در سال 1553 میلادی تشکیل شد و نام آن ماسکووی (Muscovy) بود. لازم به ذکر است که این شرکت سهامی را گروهی از بازرگانان روسی با مشارکت یکدیگر ایجاد کردند.
مبدا تاریخی بازار بورس در ایران
برای اولین بار در سال 1315 خورشیدی برای تشکیل بازار بورس در ایران تصمیم‌گیری شد. در آن دوره شخصی به نام ران لوترفلد که فردی بلژیکی بود، اساس‌نامه داخلی بازار بورس را تهیه کرد. لوترفرد به مسئولان ایرانی پیشنهاد داد که در کشور ایران نیز بازار بورس تشکیل دهند. اما موانعی مانند شرایط داخلی ایران و شروع جنگ جهانی دوم تشکیل بازار بورس تهران تا حدود 25 سال به تعویق افتاد. در سال 1341 خورشیدی وزارت بازرگانی ایران یک کمیسیون تشکیل داد که در آن تاسیس بازار بورس تهران به تصویب رسید. سپس دبیرکل بورس تعدادی از اعضای اصلی بورس بروکسل را به ایران دعوت کرد تا بتوانند در راه‌اندازی بازار بورس تهران همکاری داشته باشند.
نهایتا در سال 1345 خورشیدی، مجلس قانون تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تصویب کرد و از بانک مرکزی خواست که این قانون را اجرا کند. فعالیت بازار بورس تهران در تاریخ 15 بهمن 1346 خورشیدی با انجام معاملاتی در سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی به صورت رسمی آغاز شد. باید اشاره کرد که در آن زمان بانک توسعه صنعتی و معدنی بزرگ‌ترین مجتمع تولیدی و اقتصادی در آن دوره به شمار می‌آمد.
سال 1384 خورشیدی قانون بازار اوراق بهادار با اعمال تغییراتی در قانون اولیه تنظیم شد که به گسترش بازار بورس تهران کمک زیادی کرد. در واقع این قانون جدید بخش عملیاتی بازار بورس را از بخش نظارتی جدا کرد تا عملکرد سهام‌داران در این بازار بهبود پیدا کند. باید اشاره کرد که طبق این قانون جدید، سازمان بورس و اوراق بهادار در بازار بورس تهران تشکیل شد که نوعی نهاد ویژه نظارتی به شمار می‌رود.
منظور از بازار بورس در تعریف امروزی چیست؟
اکنون که با تاریخچه بورس در دنیا و بازار بورس تهران آشنا شدیم، لازم است به بررسی ماهیت بازار بورس امروزی بپردازیم. به طور کلی، بورس نوعی بازار است که در آن افراد مختلف به خریدوفروش انواع کالا و اوراق بهادار و قیمت‌گذاری آن‌ها می‌پردازند. معاملات در این بازار بر روی اوراق بهادار یا همان برگه‌های سهام شرکت‌ها انجام می‌شود؛ از همین رو به این بازار، بورس اوراق بهادار می‌گویند. افرادی که امکان فعالیت در بازار بورس اوراق بهادار اجازه فعالیت دارند شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و اشخاص حقیقی یعنی عموم مردم می‌شوند. به طور کلی افرادی که در این بازار فعالیت می‌کنند، امکان خریدوفروش سهام شرکت‌های پذیرش شده در بازار را به عنوان سرمایه‌گذار دارند.
این فرصت برای سرمایه‌گذاران در بازار بورس تهران فراهم شده تا با استفاده از هر مقدار سرمایه‌ای به سرمایه‌گذاری بپردازند و به سود بالایی برسند. در واقع جمع‌آوری سرمایه‌های مردم در بازار بورس و هدایت آن‌ها در فعالیت‌های اقتصادی گسترده، باعث افزایش تولید ناخالص ملی و صنعتی شدن کشور می‌شود. باید بدانید که تولید ناخالص ملی در واقع مجموع ارزش پولی خدمات و کالاهای تولید شده کشور در یک سال مشخص است.
سرمایه‌گذاری در بازار بورس تهران چه مزایایی دارد؟
مهم‌ترین مزیت سرمایه‌گذاری در بازار بورس تهران به دست آوردن سود بالا است. باید بدانید که افراد با حداقل میزان سرمایه می‌توانند وارد بازار بورس شده و فعالیت کنند. لازم به ذکر است برای فعالیت اقتصادی در بازار بورس تهران حداقل به سرمایه‌ای 500 هزارتومانی نیاز دارید. با سرمایه‌گذاری در بازار بورس از معافیت مالیاتی برخوردار خواهید شد؛ چرا که سود به دست آمده از فعالیت در بازار بورس مشمول مالیات نمی‌شود. باید اشاره کرد که فضای بازار بورس بسیار شفاف است و تمام فعالیت‌های اقتصادی تحت نظارت قانون انجام خواهد شد.
از جمله سایر مزایای سرمایه‌گذاری در بازار بورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرمایه سهام‌داران در برابر تورم و آثار ناشی از آن کاهش پیدا نمی‌کند
- امکان مشارکت و همکاری در مدیریت امور شرکت‌های سهامی وجود دارد
- بازه زمانی که افراد مجاز به فعالیت سرمایه‌گذاری هستند، انواع مختلفی دارد. به این معنی که افراد در بازار بورس می‌توانند تمام فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود را به چند صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت انجام دهند
- سهام‌داران در بازار بورس این امکان را دارند که بر اساس سازوکار معاملات قیمت‌ها را کشف کنند. باید اشاره کرد که قیمت‌ها به صورت دستوری و از سوی یک فرد تعیین نمی‌شود؛ بلکه میزان عرضه و تقاضای بازار قیمت‌ها را تعیین می‌کند
فرایند سرمایه‌گذاری و فعالیت در بازار بورس تهران آسان است. باید بدانید که این فرایند شامل دریافت کد بورسی از کارگزاری مورد نظر و انجام فعالیت‌های اقتصادی در هر مکان و زمانی می‌شود
انواع بورس در ایران برای سرمایه‌گذاری
بازارهای بورس جهانی شامل موارد مختلفی می‌شوند که در هر کدام از آن‌ها تعدادی شرکت پذیرش شده که امکان فعالیت در این بازارها را دارند. مهم‌ترین بازارهای بورس جهانی شامل بازار سهام (Stock Marjet)، بازار اوراق بهادار (Bond Market)، بازار کالاها (Comodity) و بازار تبادلات ارزی (Foreign Exchange) می‌شوند. بازار بورس سهام جهانی تقریبا به بازار بورس اوراق بهادار تهران شبیه است. معامله‌گران در این بازار به خریدوفروش سهام شرکت‌های مختلف می‌پردازند. به این ترتیب در سود و ضرر به دست آمده از تفاوت قیمت‌ها شریک خواهند بود.
در بازار جهانی اوراق بهادار، دولت به‌منظور جذب سرمایه مردم برای مصرف کردن در اجرای طرح‌های سودآور، تعدادی اوراق مشارکتی را منتشر می‌کند. مثال بارز این فرایند، انتشار اوراق مشارکت از سوی وزارتخانه‌ها در ایران است در بازار جهانی بورس کالاها، با توجه میزان عرضه و تقاضای بازار، قیمت کالاها مختلف مشخص خواهد شد. باید بدانید که کالاهای جهانی شامل سه گروه Soft، Hard و Energy می‌شود. کالاهای Soft در واقع اقلام خوراکی مانند قهوه و شکر هستند، اما کالاهای Hard شامل اقلامی مانند سیمان، طلا، نقره و انواع فلزات می‌شوند. از سوی دیگر کالاهای Energy در واقع همان منابع تولید انرژی مانند نفت، گاز، برق و زغال‌سنگ هستند.
بازار جهانی تبادلات ارزی به بازار فارکس معروف است که در آن پول ملی کشورهای مختلف در سراسر دنیا به نسبت یکدیگر ارزش‌گذاری می‌شوند. سرمایه‌گذاران در بازار فارکس به معامله ارزهای خارجی می‌پردازند. به عنوان مثال، افراد بر روی قیمت دلار نسبت یورو یا همان نرخ برابری این دو ارز سرمایه‌گذاری می‌کند. در نتیجه نوسانات قیمت این دو ارز، سرمایه‌گذاران در این معامله یا سود خواهند کرد یا متحمل ضرر می‌شوند.
بازارهای بورس ایران شامل کدام بازارها می‌شوند؟
بازارهای بورس ایران تا حد زیادی به بازارهای بورس جهانی شباهت دارد که افراد در هرکدام می‌توانند به انجام معامله در حیطه‌های مختلف بپردازند. معروف‌ترین بازار بورس در ایران، بازار بورس اوراق بهادار تهران است. معامله‌گران در این بازار بورس به خریدوفروش سهام شرکت‌های پذیرش شده در بورس می‌پردازند. همچنین می‌توانند اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت یک سازمان را معامله کنند.
از جمله سایر بازارهای بورس در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرابورس ایران: معامله‌گرها در این بازار سهام شرکت‌های پذیرش نشده در بورس اوراق بهادار تهران را خریدوفروش می‌کنند
- بورس انرژی: این بازار برای معامله حامل‌ها انرژی مانند نفت، گاز، برق، کک، زغال‌سنگ و موارد دیگر ایجاد شده است
- بورس کالای ایرانی: سرمایه‌گذاران در این بازار کالاهایی مانند انواع فلزات، محصولات کشاورزی، پتروشیمی و موارد دیگر را معامله می‌کنند
مراحل ورود به بازار بورس تهران و شروع فعالیت
به دلیل گسترش ابعاد و بازدهی بالای بازار بورس تهران در سال‌های گذشته، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران به این بازار معطوف شده است. رشد تعداد سرمایه‌گذاران در بازار بورس تهران باعث شده تا بیش از 15 میلیون کد بورسی در کشور صادر شود. مهم‌ترین هدف سرمایه‌گذاران از فعالیت اقتصادی در بازار بورس، استفاده از فرصت بی‌نظر کسب سود در این بازار است. اما بسیاری از افراد تازه‌کار در این زمینه به دنبال آشنایی با مراحل ورود به بازار بورس و شروع سرمایه‌گذاری هستند.
به طور کلی برای ورود به بازار بورس باید سه مرحله را پشت سر بگذارید که عبارتند از:
- دریافت اطلاعات درباره بازار بورس
- انتخاب استراتژی سرمایه‌گذاری در بازار بورس
- اخذ کد بورسی
به دست آوردن اطلاعات لازم برای ورود به بازار بورس
اولین قدم برای شروع فعالیت در بازار بورس تهران، به دست آوردن اطلاعات کافی درباره آن است. چرا که فعالیت در بازار بورس و انجام معاملات ریسک و حساسیت بالایی دارد. از همین رو ممکن است عدم اطلاعات کافی باعث از دست رفتن تمام سرمایه شما شود. شما باید بتوانید دانش و مهارت کافی در فرایند معاملات و سرمایه‌گذاری در بازار بورس را به دست آورید. این فرایند شامل روش ورود به بازار بورس، تحلیل بازار و انجام معاملات سهام شرکت‌ها می‌شود.
مشخص کردن استراتژی مناسب برای شروع سرمایه‌گذاری در بازار بورس
پس از اینکه کاملا با بازار بورس تهران آشنا شده و اطلاعات کافی در این زمینه به دست آوردید باید وارد مرحله دوم شوید. در این مرحله لازم است که استراتژی انجام معاملات خود را مشخص کنید. در واقع استراتژی نوع طرح معاملاتی است که هر فرد با استفاده از آن در بازار بورس سعی می‌کند به اهداف مالی خود برسد.
برای انتخاب یک استراتژی مناسب باید چند معیار مهم را در نظر بگیرید. مهم‌ترین این معیارها شامل میزان دارایی، میزان ریسک‌پذیری و بازه زمانی مورد نظر خود برای سرمایه‌گذاری می‌شود. به این ترتیب با در نظر گرفتن چنین معیارهایی می‌توانید قوانینی را برای خود تعیین کنید و در چارچوب همین قوانین، معاملات را انجام دهید. حتما دقت داشته باشید میزان سرمایه شما برای شروع معاملات، به‌گونه‌ای باشد که در صورت از دست دادن آن، زندگی شما مختل نشود.
دریافت کد بورسی به‌منظور شروع انجام معاملات در بازار بورس
شما برای اینکه بتوانید معاملات خود را در بازار بورس تهران آغاز کنید، باید یک کارگزار رسمی و کد بورسی نیاز خواهید داشت. باید بدانید که کد بورسی با نام کد معاملاتی یا کد سهام‌داری نیز شناخته شده و برای فرد به صورت اختصاصی صادر می‌شود. این کد به‌نوعی هویت شما را در بازار بورس نشان می‌دهد. از سوی دیگر شرکت‌های کارگزاری به‌نوعی واسطه میان شما و بازار بورس به شمار می‌رود. این شرکت‌ها وظیفه منتقل کردن سفارش‌های خریدوفروش سهام شما را به سامانه معاملاتی بر عهده دارند. برای دریافت کد بورسی باید چندین مرحله را پشت سر بگذارید.
مراحل دریافت کد بورسی به شرح زیر است:
- ابتدا باید در سامانه سجام ثبت نام کنید
- سپس در سامانه سجام مرحله احراز هویت را انجام دهید که به دو صورت مراجعه حضوری به دفاتر پیشخوان و استفاده از نرم‌افزار سیگنال امکان‌پذیر است
- در این مرحله باید شرکت‌های کارگزاری را بررسی کرده و یک کارگزار مناسب انتخاب کنید؛ سپس در یکی از شعب آن حاضر شوید
- نهایتا باید فرایند ثبت نام را انجام دهید و یک حساب کاربری دریافت کنید
- پس از انجام فرایند ثبت نام، تا حداکثر 24 ساعت کد بورسی برای شما ارسال می‌شود
پس از دریافت کد بورسی، نام کاربری و رمز عبور اختصاصی به شما داده خواهد شد تا بتوانید فعالیت خود را از طریق سامانه آنلاین معاملاتی آغاز کنید
فرایند خریدوفروش سهام در بازارهای بورس
با دریافت کد بورسی و به دست آوردن دانش لازم برای انجام فعالیت در بازار بورس تهران، می‌توانید در این بازار شروع به فعالیت کنید. باید بدانید که این کار به دو صورت حضوری و سامانه آنلاین معاملاتی امکان‌پذیر است. برای شروع فرایند معاملات خود ابتدا باید حساب کاربری خود را شارژ کرده و سپس سهام مناسب را انتخاب کنید. پس از انجام این کار می‌توانید به ثبت سفارش‌های خود بپردازید. باید بدانید که با خرید سهام یک شرکت، شما در واقع مالک بخش از آن شرکت به شمار می‌روید و می‌توانید در اداره آن، مشارکت مستمر داشته باشید.
طبیعتا تمام سرمایه‌گذاران به دنبال این هستند که سهامی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند که کمترین میزان ریسک و بالاترین میزان سود را داشته باشد. در همین راستا لازم است که وضعیت سهام شرکت‌های مختلف در بازار بورس به‌دقت بررسی شوند. موارد مورد بررسی در این زمینه، میزان سهام شناور آزاد، صورت‌های مالی، روش تقسیم سود نقدی، میزان نقدشوندگی هر سهم و موارد دیگر هستند.
روش خریدوفروش سهام در بازار بورس با مراجعه به سامانه آنلاین
برای انجام معاملات سهام در بازار بورس تهران با مراجعه به سامانه آنلاین، ابتدا باید از کارگزاری مورد نظر خود یک کد بورسی بگیرید. سپس به روش پرداخت الکترونیکی در سامانه آنلاین، حساب کاربری خود را شارژ کنید. سهام مورد نظر خود را بررسی و تجزیه‌وتحلیل کرده و یک سهم را انتخاب نمایید. در مرحله بعد باید به جستجوی نام نماد بورسی مرتبط با سهام انتخابی بپردازید و سفارش خرید شهم خود را ثبت کنید. سپس سفارش خود را تایید کرده و به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید. در نهایت سفارش فروش را ثبت کرده و سهم خود را به فروش برسانید.
چگونگی خریدوفروش سهام در بازار بورس به صورت حضوری
برای اینکه بتوانید در بازار بورس تهران به معاملات سهام به صورت حضوری بپردازید، ابتدا باید به یکی از شعبه‌های کارگزاری انتخابی خود مراجعه کنید. در داخل شعبه باید فرم درخواست خرید یا فروش سهام مورد نظر را تکمیل کرده و تحویل دهید. سپس باید به انجام مرحله واریز مبلغ مورد نیاز برای خرید و کارمزد معامله بپردازید. باید اشاره کرد که این مرحله را به دو روش می‌توانید انجام دهید. روش اول واریز به حساب بانکی است و روش دوم این کار استفاده از دستگاه کارت‌خوان (POS) موجود در شعبه مورد نظر به شمار می‌رود.
چگونه می‌توانیم در بازار بورس تهران سود بالایی داشته باشیم؟
به طور کلی سود در بازار بورس تهران به معنی منفعت مالی است که در نتیجه یک معامله در این بازار به دست می‌آید. با توجه به اینکه هدف نهایی تمام سرمایه‌گذاران از فعالیت در بازار بورس کسب سود است، باید بدانید که رسیدن به این هدف با خرید سهام دو روش اصلی دارد. روش اول افزایش قیمت سهام خریداری شده است. به این معنی که شما باید با پیش‌بینی اینکه سهام مورد نظر شما احتمال افزایش قیمت دارد، آن سهام را خریداری کنید. در صورتی که قیمت سهم خریداری شده افزایش پیدا کند، شما با فروش آن می‌توانید سود به دست آورید.
روش دوم کسب سود، در واقع سود نقدی سالیانه سهام خریداری شده شما است. باید بدانید که در پایان هر سال مالی، شرکت‌های کارگزاری بخشی از سود به دست آمده در طول آن سال را در میان سهام‌داران خود تقسیم می‌کند. لازم به ذکر است که به این نوع سود نقدی پرداختی، سود DPS نیز گفته می‌شود. پس از برگزاری مجمع سالیانه شرکت کارگزاری میزان سود نقدی سالیانه مشخص شده و به سهام‌داران پرداخت خواهد شد.
سرمایه‌گذاری سودآور و موفق در بازار بورس تهران با کسب دانش و تجربه
برای اینکه بتوانید یک فعالیت اقتصادی سودآور و آینده‌دار داشته باشید، باید تمام جوانب فعالیت خود را در نظر بگیرید. بازار بورس تهران بستر مناسبی برای این کار است؛ چرا که شما می‌توانید در این بازار به خریدوفروش سهام شرکت‌های کارگزاری پذیرش شده بپردازید. با آگاهی از نکات مهم انجام معاملات در بازار بورس و کسب دانش در این زمینه می‌توانید بدون نگرانی به معامله بپردازید. در واقع داشتن اطلاعات و دانش کافی در زمینه معاملات بورس شما را به سودهای کلان می‌رساند.