هر آنچه که باید در مورد بازار فرابورس بدانید
به طور کلی تأمین سرمایه یکی از اهداف مهم شرکت‌ها است که همواره به دنبال آن هستند. عرضه سهام در بورس نیز یکی از از بهترین روش‌ها به منظور جذب سرمایه است که به طور معمول شرکت‌ها از آن استقبال می‌کنند. البته در بازاری مانند بازار بورس بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که هر شرکتی قادر به ورود به آن نیست. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری به منظور داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط معاملاتی ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها و داد و ستد سهام دارد. در این مطلب صفر تا صد بازار فرابورس را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
فهرست مطالب
ساختار بازار فرابورس چگونه است؟
ساختار نوین بازار فرابورس ایران از چهار بازار تشکیل شده است که شامل: بازارهای بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم. در بازار اول فرابورس، سهام تمامی شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند. نوسان قیمت در چنین بازاری ۵ درصد بدون وجود حجم مبنا است. آخرین سرمایه دقیق ثبت شده شرکتهای پذیرفته شده در این بازار، حداقل ۱۰ میلیارد ریال بوده و یک سال هم از زمان بهره‌برداری آن‌ها گذشته و زیان انباشته ندارند.
بازار دوم فرابورس چیست
بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیان‌ده، تازه تأسیس و آن دسته از شرکت‌هایی که با افزایش سرمایه به دنبال تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود. آخرین سرمایه ثبت شده مربوط به شرکتهای بازار دوم، حداقل یک میلیارد ریال است.
بازار پایه یکی از انواع بازارهای فرابورس است که جهت عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکتهای این بازار پروسه پذیرش را طی نمی‌کنند و به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- شرکت‌هایی که درخواست پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی باید در بازار پایه درج شوند
- شرکت‌هایی که در بازار بورس ثبت شده‌اند، اما شرایطی را برای پذیرش ندارند
- شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس، لغو پذیرش می‌شوند. مقررات ارائه اطلاعات در بازارهای پایه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و قطعا ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد
بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز چیست
مطابق آخرین قوانین، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آن‌ها هم به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است. بازار سوم یا بازار عرضه بازاری شفاف و امن برای انجام معاملات عمده آن دسته از اوراق بهاداری است شرایط یا امکان پذیرش در بازار فرابورس را ندارند.
مزایای سرمایه گذاری در بازار فرابورس چیست ؟
اما مزایای ورود به بازار فرابورس چیست و چرا باید در آن سرمایه‌گذاری کنیم؟ از جذابیت‌های فرابورس می‌توان به وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلیقه‌های متفاوت اشاره کرد. در نتیجه سهامداران می‌توانند در شرکتهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. به طور خلاصه می‌توان گفت که سود سهام، افزایش قیمت سهام، تنوع در سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از مزایای فرابورس هستند.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف می‌باشند که این مزیت به طور مستقیم متوجه سهامداران نیز می‌شود. همچنین، صاحبان سهام‌های مختلف در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
مزایای ثبت انواع شرکت‌ها در بازار فرابورس چیست؟
طبق قوانین همه مزایای موجود برای سازمان‌های پذیرفته شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس نیز تعریف شده‌اند، اما می‌توان به چند مورد به عنوان مزایای ثبت یک شرکت در فرابورس اشاره کرد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
تامین مالی
مهم ترین مزیت بورس اوراق بهـادار، تامین مالی ارزان قیمـت و در دسترس، از عمـوم مـردم و سرمایه‌گذاران است. شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار علاوه بر تامین مـالی از طریـق فـروش سهام خود، در صورت نیاز به منابع مالی جدید، امکان صدور سهام جدید و واگذاری آن به مردم را دارا هستند؛ منـابع مالی حاصل از افزایش سرمایه ارزان قیمت بوده و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمی‌دهد.
معافیت مالیاتی
شرکت های پذیرفته شده در فرابورس ایران امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا 10 درصد درآمد خـود را پس از پذیرش و عرضه سهام در فرابورس دارا هستند.(شرکت های حاضر در بـازار پایـه از شـمول ایـن معافیت مستثنی هستند.)
تخفیف مالیات نقل و انتقال
مالیات نقل و انتقال سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، 1.0 درصد ارزش معامله اسـت؛ این نرخ از مالیات 4 درصدی ارزش اسمی شرکت های خارج از بورس یا فرابورس به مراتب کمتـر بـوده و مطلوبیت بیشتری را برای سهامداران و سرمایه گذاران شرکت ها فراهم می‌آورد.
معرفی شرکت‌ها به بازار
با توجه به انعکاس اخبار و قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در سایت رسـمی فرابـورس، رسـانه هـا و سایر پایگاه های اطالع رسانی ، نام و برند شرکت های حاضر در فرابورس به صـورت روزانـه منتشـر شـده و موجب معرفی شرکت به آحاد جامعه، سرمایه گذاران، مشتریان و سایر افراد ذینفع می شود.
وجود شفافیت اطلاعاتی
با توجه به انعکاس اطالعات مالی شرکت های پذیرفته شده در سایت رسمی سازمان بورس و اوراق بهـادار و شرکت فرابورس ایران و دسترسی عموم عالقه مندان به اطلاعات قابل اتکا و استاندارد شـده، مخاطبـان شرکت افزایش یافته و افراد حقیقی یا حقوقی بیشتری به سرمایه گذاری در شرکت ترغیب می شوند.
کشف عادلانـه قیمت سهـام
یکی دیگر از مزایای بازار فرابورس، کشف عادلانه قیمت سهام است. قیمت شناسایی شده در مبادالت سهام در بورس ها از برآیند عرضه و تقاضای سهام توسط عمـوم فعـالان بازار به دست می‌آید و قیمتی رسمی محسوب شده و مبنایی برای تعیین ارزش شرکت محسوب می‌شود.
وثیقه گذاری سهام
وثیقه‌گذاری سهام چیست؟ شبکه بانکی کشور، سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران یا فرابورس ایران را به عنـوان یک دارایی قابل قبول به منظور وثیقه‌گذاری و اخذ تسهیلات به رسمیت می شناسد؛ از ایـن رو سهامداران عمده و سایر سهامداران شرکت‌ها می توانند از طریق توثیق سهام شرکت مورد نظر خود، نسبت بـه دریافت تسهیلات اقدام کنند.
امکان توزیع اوراق بهادار در بازار ابزار نوین مالی
از دیگر مزایای بازار فرابورس می‌توانیم به امکان توزیع اوراق بهادار در بازار ابزار نوین مالی اشاره کنیم. به این معنا که شرکتهای فعال در فرابورس این فرصت را دارند تا منابع مالی طرح‌های دلخواه خود را تا سقف ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری در طرح پروژه با استفاده از توزیع اوراق تامین کنند.
چگونگی خرید و فروش سهام در فرابورس
همان طور که قبلتر بیان شد، ساختار فرابورس و بازار بورس شباهت زیادی به یکدیگر دارند. اما ممکن است برخی از افراد تصور کنند به دلیل جدا بودن بازارها، ممکن است به شرایط، کد بورسی مربوطه و پروسه متفاوتی برای خرید و فروش سهام و اوراق بهادار نیاز باشد؛ اما این‌طور نیست. خرید و فروش سهام در فرابورس به طور کامل شبیه به بازار بورس اوراق بهادار است و برای معامله نیازی هم به اخذ کد بورسی جدا نیست. در صورتی که در بازار بورس فعالیت دارید، از کد بورسی خود می‌توانید به منظور خرید و فروش سهام در فرابورس نیز بهره بگیرید. در غیر این صورت، دریافت کد بورسی الزامی است.
بررسی تفاوت‌های بورس، فرابورس و بازار پایه در شرایط پذیرش شرکت‌ها
تفاوت بارز بین بازارهای مختلف بورس، به شرایط پذیرش شرکت‌ها برمی‌گردد. شرکت‌ها و البته کارخانجات با ورود به بورس مزایای زیادی کسب می‌کنند. به همین منظور تلاش می‌کنند تا هرچه زودتر شرایط پذیرش را کسب کنند.
از آن‌جایی که شرایط و قوانین قوانین ورود به بازار فرابورس ساده‌تر است، اکثر شرکت‌ها کارشان را با بازار فرابورس شروع می‌کنند و سهامی هم که در این بازار دیده می‌شود، معمولا متعلق به سهام شرکتهای کوچک است. از طرفی شرایط خروج از بازار سرمایه باز هم برای شرکتهای فعال در فرابورس ساده‌تر تعریف شده است. به گونه‌ای که شرکتهای عضو، مجاز هستند با خرید سهام عرضه شده در فرابورس، شرکتشان را مجدد به سهامی خاص برگردانند.
مهم‌ترین تفاوت‌های بورس، فرابورس و بازار پایه در انجام معاملات
شرکتهای فعال در فرابورس با ارائه‌ی مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار، می‌توانند منابع مالی طرح‌های موردنظر خود را (حداکثر تا 60 درصد) از راه اوراق مشارکت بدست آورند. اساس معاملات در بورس و فرابوس، تفاوت چشم‌گیری ندارد. به همان شیوه که در بورس از پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش می‌کنید، می‌توانید سهام شرکتهای فرابورس را هم معامله کنید. لازم به ذکر است زمان انجام معاملات در فرابورس، انعطاف بیشتری نسبت به بورس دارد.
سهام مورد معامله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا، معاملات روان‌تری را شامل می‌شوند. از طرفی قدرت نقدشوندگی بالاتری دارند که عرضه و تقاضا را برای این بازار به‌سرعت متعادل می‌کنند. با این مزیت مهم صف خرید و فروش در فرابورس زمان کمتری خواهد داشت. برای خرید و فروش سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی، یک کد معاملاتی اختصاصی تعریف شده است که می‌توانید این کد را از کارگزاری‌های رسمی کشور دریافت کنید.
بازار فرابورس یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه در کشور است
خطر سرمایه‌گذاری و خرید و فروش سهام در فرابورس را به راحتی می‌توان کاهش داد. یک اصطلاح در میان سرمایه گذاران رایج است که می‌گوید: «تمام تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد قرار ندهید». این جمله به یکی از ترفندهای اصلی حفظ سرمایه و کاهش ریسک معامله در این بازار ناامن تبدیل شده است که با استفاده از آن می‌توان سود خوبی را به دست آورد. سهامداران همچنین می‌توانند از معافیت مالیاتی اعمال شده بر شرکتهای عضو این بازار نیز بهره بگیرند.
در نهایت این سهامداران نسبت به میزان سهام خود در هر شرکت، حق رأی در مجمع عمومی خواهند داشت. به این ترتیب، شما نیز می‌توانید بازار و شرایط شرکت‌ها را به صورت دقیق بررسی کرده و با خرید و فروش سهام در فرابورس و سرمایه‌گذاری منطقی، سود و سرمایه خود را افزایش دهید.